Bangladeş Kurucu Cumhurbaşkanı olan Mucibur Rahman'ın kızı ve 6 Ocak 2009'dan bu yana Bangladeş'in Başbakanı olan Şeyh Hasina Vecid artan protestolar sonucunda 5 Ağustos 2024 günü ülkesinden kaçmak zorunda kaldı. Bangladeş halkı uzun yıllardır yoksulluk ve sefalet içinde yaşıyor.

Bloomberg Muhabiri Nazmul Ahasan olayların seyrine ve kaçışın nasıl gerçekleştiğine dair sosyal medyada uzun bir ileti zinciri paylaştı. Sizler için Türkçe çevirisiyle aşağıda derledik.

Bir Kaçışın Hikayesi

Bangladeş'in Prothom Alo gazetesi, Hasina'nın görev süresinin son anlarıyla ilgili birinci sayfa haberi yayınladı. Ayrılmasına sadece 45 dakika kala protesto eden halka zor kullanmakta ısrar etti; yardımcıları ve yetkililerin yalvarmaları onu ikna edemedi.

Raporda, ordunun öfkeli protestoculardan kendisini korumak için [öldürücü] güç kullanmamasından öfkelendiği belirtiliyor.

Polise atıfta bulunarak ordunun da benzer şekilde hareket etmesini istedi. Ordu komutanına, onu diğerlerine göre komutan olarak seçtiğini ve onun da aynı şekilde karşılık vermesi gerektiğini hatırlattı.

Ancak ülkeyi 20 yıldan fazla bir süredir, yani tarihinin üçte birinden fazla bir süredir yönetmiş biri olarak, daha iyisini bilmesi gerekirdi.

Evet, sadakatlerini sağlamak için orduya cömertçe bağışlarda bulundu, ancak sadakatlerinin sınırları vardı.

Açıklanmayan anlaşma, ordunun ona karşı dönmeyeceği yönündeydi; onun amansız güç ele geçirme çabaları sayısız siyasi kriz ve fırsat yaratsa bile.

Hiçbir zaman ordunun onu ve rejimini korumak için her şeyi yapacağının garantisini vermedi.

Komutan, subaylarına ordunun kurşun sıkmayacağına dair güvence verdiğinde, bunun bittiğini bilmesi gerekirdi. Ülkenin askeri gelenekleri konusunda oldukça bilgiliydi. Ailesinin, 1975'teki cinayetlerdeki rolü nedeniyle orduya karşı derin şüpheleri vardı ama yine de onların korumasını umuyordu.

Cumartesi günü öğrenciler ülke tarihinin en büyük kitlesel mitingini düzenleyerek istifasını talep ettiğinde, her şeyin bittiğini anlamalıydı.

Sonuçta, bir muhalefet lideri olarak, ülkenin gördüğü en sert kitleyi harekete geçiricilerden biriydi.

Polisin bunaldığı, ordunun ise isteksiz davrandığı bir ortamda, ağır silahlarla donatılmış kendi parti kadrolarını protestocuların üzerine sürdü.

Bu, Bangladeş tarihinin en kötü siyasi şiddet yaşanan gününe yol açtı. Ve sonra üst düzey bir parti lideri protestocuları terörist olarak yaftaladı.

Ama o ısrar etti.

Cumartesi günü istifasını duyurmuş olsaydı, Pazar ve Pazartesi günkü felaket önlenebilirdi. Partisinin Bangladeş'te hâlâ bir geleceği olabilirdi. Ancak partililerinin Pazar günkü şiddeti onun kaderini belirledi ve şiddetli bir devrilmeyi kaçınılmaz kıldı.

Pazar günü protestocular evine doğru yürürken, orduyu daha güçlü bir duruş sergilemeye çağırdı.

Habere göre, kız kardeşi Şeyh Rehana bile onu vazgeçiremedi.

Ancak ABD'de yaşayan oğlu Sajeeb Wazed'in bir çağrısı onu sonunda ayağa kalkmaya ikna etti.

Ulusa bir konuşma yapmak istiyordu ama çok geçti. Yetkililer ona ayrılması için 45 dakikası olduğunu söylediler. Çantasını toplamaya bile zar zor vakti vardı. Asya'nın en ikonik siyasi hanedanlarından biri için ne kadar da gösterişsiz bir son.

Bu arada, bazı kabine üyeleri ve üst düzey parti kıdemlileri hiçbir fikre sahip değildi. Bir uyarı almamışlardı ve Hasina'nın direnmeye devam edeceğine inanıyorlardı.

Pazar gecesine kadar, bir kabine bakanı Batılı kaynaklara fırtınayı atlatabileceklerinden emin olduklarını söyledi.

Hasina'nın Kaçışı ve Geride Kalanlar

Hasina'nın son dakika kaçışı, protestoculara karşı hayatlarını riske atan kendi taraftarlarına kötülük oldu, bir analist söyledi. Analist, Hasina'nın onlara önceden haber vermesi gerektiğini, böylece önlem alabilmeleri gerektiğini söyledi. Çoğu AL lideri ve aktivisti derhal saklanmak zorunda kaldı.

Ülke için son anda alınan karar, olabilecek en kötü geçişe neden oldu. Milyonlarca kişilik bir kalabalık zaten sokaklardaydı. Ordu, muhalefet gruplarına danışarak acil durum hükümeti kurmaya çalışırken kalabalığa karşı koymaya istekli değildi.

Böylece Hasina'nın ikametgahının, ofisinin, parlamento binasının basıldığı görüntülerle Sri Lanka'ya özgü kaotik görüntüler ortaya çıktı.

Gerçekten yürürlükte olan işleyen bir hükümet yoktu. Durum hâlâ böyle. 

Toplumsal Karışıklıklar ve Hükümet Kurma Çabaları

Bu arada, ordu geçici bir hükümet kurmak için çabalarken, herhangi bir ordu yönetimini reddetmek için televizyonda görünen başlıca öğrenci protesto liderlerine danışmayı başaramadılar. Onların yardımı olmadan, güçlü ordu bile kalabalığı yatıştıramaz.

Öfkeli kalabalığı kontrol edecek kimse olmadığından, yerel Avami Birliği liderleri, polis ve Hasina'nın acımasız uygulayıcıları olarak bilinen RAB birimi şimdi sert bir şekilde etkisiz hale getiriliyor.

Pazartesi günü ölü sayısı 135'e ulaştı, ama gerçeği söylemek gerekirse daha da kötüsünden korkmuştum. 

Hindu azınlık evlerini ve ibadethanelerini hedef alan vandalizm olayları 29 ilçede bildirildi. Ancak, birçok genç Hindu protestolarda önemli roller oynadı.

İslamcılar da dahil olmak üzere tüm siyasi partilerin liderleri azınlıklara yönelik şiddeti kınadı.

Bangladeş şimdi dörtlü bir güç mücadelesiyle karşı karşıya: ordu, merkez sağ BNP, sağ kanat İslamcılar ve değerli öğrenci liderleri. Öğrencilerin kendi siyasi partileri olmadan, Nobel ödüllü Muhammed Yunus'u ulusal bir hükümete liderlik etmesi için önerdikleri bildirildi. 

Öğrenciler, çoğunlukla yeni üniversite mezunları, deneyimli politikacıları dahil ederek gücü paylaşmaya istekli görünüyorlar. Geleneksel partiler ve öğrenciler arasında, ordunun yalnızca ikincil bir rol oynaması gerektiği konusunda hemfikir olan bir ittifak var gibi görünüyor.

Şef, General Waker-uz-Zaman, Hasina'nın ikinci kuzenlerinden biriyle evlenen yumuşak huylu bir subaydı, belki de hiç bu pozisyonda olmak istememişti. Şimdi birden fazla zıt güç oyuncusuyla mücadele etmek zorunda.

Örneğin, Hasina'ya sadık bazı generaller onun daha güçlü bir kontrole sahip olması için baskı yapabilirler; bu belki de Hindistan'ın da tercih edeceği bir şeydir.

Peki Bundan Sonra Ne Olabilir?

Ancak tüm oyuncular mantıklı davranırsa, Bangladeş'in tam teşekküllü bir askeri yönetimden veya İslamcıların yükselişinden kaçınmasının önünde hiçbir engel yok.

Bangladeş, hızlı çöküşe rağmen hızla yeniden inşa edilebilecek dayanıklılığa sahip.

Her yıl felaketlere göğüs geren ve yeniden ayağa kalkan bir millettir.

Liderleri şimdi akıllıca davranmalı, ülkeyi birleştirmeli ve onu mümkün olan en kısa sürede istikrara doğru yönlendirmeli.

Kaynak: Bloomberg Haber Muhabiri Nazmul Ahasan'ın (@the_nazmul) X/Twitter paylaşımı / Çeviri desteği: Google translate

 Yönetişim kategorisindeki diğer yazılar da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 Dünya kategorisindeki diğer yazılar da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

Bu sayfayı beğendiyseniz, lütfen yorum yapmayı ve çevrenizle paylaşmayı unutmayın.

Etiketler: Bangladeş, Bangladeş Başbakanı, Şeyh Hasina Vecid, Şeyh Hasina Vecid kimdir?, Şeyh Hasina vecid neden kaçtı?, Şeyh Hasina Vecid nasıl kaçtı?, Bangladeş Kurucu Cumhurbaşkanı Mucibur Rahman

 Okuryazar'ı keşfedin!

Okuryazar'a üye olup, daha fazla özellikten tamamen ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz. Dilerseniz, kendinize köşe açabilir, anlık ileti paylaşabilir, yazılar kısmında ilgilendiğiniz konularda içerikler yazabilirsiniz.

Bangladeş Başbakanı Hasina'nın İbretlik Yıkılış ve Kaçış Hikayesi