Yöneticilere dair günümüzde yapılan değerlendirmelerde, iyi bir yöneticide bulunması gereken özellikler yaygın olarak şöyle sıralanır;

İyi yöneticilerde bulunması gereken özellikler;

1. Adil ve güvenilir olmak.
2. Çalışkan olmak, çalışkanları ödüllendirmek.
3. Çalışanların çabasını takdir etmek.
4. Tutarlı olmak, astları için örnek davranışlar sergilemek.
5. Öneri ve eleştirilere açık olmak ve eleştirel bir bakış açısına sahip olmak.
6. Açık, şeffaf olmak; çevresine yeterli ve dürüst geri bildirimler sağlamak.
7. Meselelere "ben" diye değil, "biz" diye bakabilmek.
8. Kendini çalışanların yerine koymak, çalışanlarla empati kurmak.
9. Çalışanların motivasyonunu önemsemek.
10. Çalışanlarını dinlemek.

Bu özellikler tabii bir günde ortaya çıkmamıştır. Uzun bir sürede, tarihin akışı içinde pek çok tecrübe ve uygulama sonucu şekillenmiştir. Bu konuda, Doğu'dan Batı'dan birçok düşünür çok daha derin bir şekilde yöneticilerde bulunması gereken özelliklerden söz etmişlerdir.

İşte bu düşünürlerden biri, hiç kuşkusuz Farabi'dir. Farabi, tüm yöneticiler için geçerli olabilecek özellikleri, nitelikleri özellikle devlet adamları ve hükümet yöneticileri için sırlamıştır.

Farabi'ye Göre İyi bir yöneticide olması gereken nitelikler

Farabi Erdemli Şehir (El Medinetü'l Fazıla) veya İdeal Devlet adlı eserinde yöneticinin özelliklerini sıralar. Platon'un yöneticilerde aradığı bilgelik, cesaret, ölçülülük ve adalet gibi nitelikleri İslam düşüncesi çerçevesinde değerlendirir. Farabi, Hz. Peygamberi önder ve ilk yönetici olarak zikreder; sonraki yöneticiler için de model olarak sunar.

Farabi bilge (hakîm), filozof ve akıl erbabı olması nedeniyle yöneticinin fa'âl akılla birleşmiş bir halde bulunduğunu ve toplumu mutluluğa ulaştıran her fiile vakıf olduğunu belirtir. Bunu -yani bilgeliği, hikmet ehli olmayı- yönetici için ilk şart olarak belirtir.

İşte yöneticinin ilk şartı bilgeliktir. Sonra onun dilinde öyle bir kudret olmalı ki her bildiğini iyi tahayyül edip güzel sözle ifade etsin, mutluluğu ve mutluluğa ulaştırıcı işleri öğretsin ve bu doğrultuda gerek duyulan işleri görebilmek için vücutça sağlam ve dayanıklı olsun.

İşte üstünde hiçbir kimse bulunmayan yönetici; o erdemli devletin önderi ve birinci yöneticisidir; o, hem erdemli milletin yöneticisi hem meskûn olan yeryüzünün yöneticisidir. Bu hâl ancak, doğuşunda on iki niteliği kendinde toplayan kimseye nasip olur:

1) Öncelikle organları tam ve eksiksiz olmalı ki, görevlerini layıkıyla yerine getirebilsin.

2) Kendisine söylenen her şeyi iyi kavrayabilen, anlayan bir tabiata sahip olmalı ki, hem konuşan kişinin maksadını hem de söz konusu şeyi olduğu gibi anlayabilsin.

3) Hafızası kuvvetli olmalı ki, anladığı, gördüğü, işittiği ve sezdiği her şeyi zihninde tutsun ve unutmasın.

4) Uyanık ve zeki olmalıdır ki, gördüğü en ufak delili anında fark edip ona göre hareket edebilsin.

5) Güzel konuşma kabiliyetine sahip olmalı ki, zihninde bulunan bir şeyi tam bir açıklıkla ifade edebilsin.

6) Bilgi edinmeyi, öğrenmeyi sevmeli, buna kendisini vermeli ki, öğrenmenin zahmetlerini yenebilsin, içerdiği mihnetlere katlansın, bunları yorucu, eziyet verici bulmasın.

7) Yemeye, içmeye, cinsel zevklere düşkün olmamalı ve kumar ve eğlenceden sakınmalıdır.

8) Doğruluğu ve doğruları sevmeli, yalandan ve yalancılardan nefret etmelidir.

9) Yüksek ruhlu olmalı, yüceliği sevmeli ki utandırıcı şeylere düşmesin ve tabiatıyla hep yüksek şeyleri arasın, gümüşle altın gibi şeylere ve diğer dünyalıklara göz koymasın.

10) Adaleti ve adalet ehlini sevmeli, baskıdan, zulümden ve zalimlerden nefret etmeli ki, hem kendi akrabasından hem başkalarından hak arasın, onları hakka davet etsin, zulüm görenlerin imdadına yetişsin, iyi ve güzel bildiği her şeyi desteklesin.

11) Sonra ılımlı mizaca sahip olmalı ki, kendisinden adalet istendiği zaman şiddet göstermesin ve aksilik etmesin; fakat zorbalığa ve kötülüğe davet edildiği zaman şiddet ve aksilik göstersin.

12) Yapılması gerekli gördüğü şey konusunda azimli ve kararlı olmalı ki, onu gerçekleştirmek için cesaret göstersin; korku ve zaafa düşmesin.

Bütün bu meziyetlerin bir kişide toplanması güç olduğundan bu yaradılıştaki kimselere insanlar arasında az tesadüf edilir. Eğer erdemli devlette öyle bir kimse bulunur ve bu kimse büyüdüğü zaman zikrettiğimiz yöneticilik şartlarının altısını veya beşini kendinde toplarsa – bunlardan muhayyile kuvvetine ait olan diğer çeşitleri kendinde bulunmasa dahi – yönetici olur. Böyle bir kişiye hiç rastlanmazsa, o devletin yönetimine gelmiş olan ilk yönetici ile ondan sonra gelenlerin verdikleri kurallar ve uygulamalar muhafaza edilirler; daha sonraki yöneticilerde de zikrettiğimiz şartların bulunması gerekir.

Onlarda da altı özellik bulunmalıdır:

Birincisi: bilge (hakîm) olması gerekir.

İkincisi: ondan önce gelenlerin devlete verdikleri kanun ve kuralları bilip bellemesi ve bütün işlerinde onların izinden, bu kanunlar mucibince, hareket etmesi lazımdır.

Üçüncüsü: Eskilerin kanuna bağlamadıkları hususlar hakkında çıkarımlarda (istinbatlarda) bulunması ve çıkarımlarında eskilerin izinden yürümesi lazımdır.

Dördüncüsü: Eskilerin tabiatıyla meşgul olamadıkları mevcut meseleler hakkında iyi hükümler verebilmesi için kuvvetli çıkarımlarda bulunması ve çıkarımlarının kaynağında kamu menfaatleri bulunması gerekir.

Beşincisi: Eskilerin kurallarını ve onların izlerinden giderek kendisinin çıkardığı kanunları iyi konuşabilerek öğretebilmesi gerekir.

Altıncısı: Harp yorgunluklarına bedenen dayanıklı olması ve harp sanatının esaslı ve tali özelliklerini bilmesi lazımdır.

Eğer bu şartları kendinde toplayacak tek kişi bulunmayıp iki kişi bulunursa ve bunlardan biri bilge (hâkim) olur, diğeri de öteki şartları haizse, her ikisi birden yönetici olur. Eğer bu şartlar muhtelif kimseler arasında dağılmış bulunursa ve bunların birincisinde hikmet (bilgelik), ikincisinde ikinci şart, üçüncüsünde üçüncü şart, dördüncüsünde dördüncü şart, beşincisinde beşinci şart, altıncısında altıncı şart bulunursa ve bunlar birbirleriyle anlaşmış ve uzlaşmış olurlarsa hepsi de yönetici olurlar.

Fakat hikmet (bilgelik) yönetimin şartı olmaktan çıktığı gün –diğer şartlar bulunmuş olsa da- erdemli devlet yöneticisiz kalır.

Devleti yöneten kişi (kamu yararını gözeten, meşru) yönetici olmayınca devlet tehlikeye maruz olur. Kendisine teslim olacak bilge (hâkim) bulamayan devlet, gecikmez yıkılır.

Farabi kimdir?

Farabi (Abu Nasr Muhammad al-Farab) 872 yılında bugünki Kazakistan sınırları içinde bulunan Farab şehrinde doğdu. 951 yılında Suriye'nin Şam şehrinde vefat etti. Ünlü İslâm düşünürü, bilim insanı, gökbilimci, mantıkçı ve müzisyen. Aristoteles’ten sonra, Muallim-i Sânî ya da Hace-i Sâni olarak anılır. En ünlü eserlerinden biri Erdemli Şehir (El Medinetü'l Fazıla) veya İdeal Devlet adlı eseridir.

 Doğu ve Batı Klasiklerinden Seçme Yazılar da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 İbn-i Haldun'dan Yöneticilere Öğütler de ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

Bu sayfayı beğendiyseniz, lütfen yorum yapmayı ve bu sayfayı çevrenizle paylaşmayı unutmayın.

Etiketler: Farabi hayatı ve eserleri,  Farabi Erdemli Şehir,  Farabi El-Medinetü'l Fazıla,  Farabi İdeal Devlet, Farabi'ye göre yöneticide bulunması gereken özellikler,  Yöneticide bulunması gereken özellikler,  Yöneticilere öğütler,  Yöneticilere altın öğütler, Yönetimde şeffaflık neden önemlidir, İyi bir yöneticide bulunması gereken özellikler, Devlet adamında bulunması gereken özellikler, Devlet yöneticisinde bulunması gereken özellikler, İyi bir yöneticide olması gereken 10 özellik Doğu ve Batı Klasiklerinden Seçme Yazılar

 Okuryazar'ı keşfedin!

Okuryazar'a üye olup, daha fazla özellikten tamamen ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz. Dilerseniz, kendinize köşe açabilir, anlık ileti paylaşabilir, yazılar kısmında ilgilendiğiniz konularda içerikler yazabilirsiniz.