Hayatın kendisi sevgidir, paylaşmaktır. Bir solukluk molada Dostunun hatırını sormak için Bir diyardan öbürüne ulaşmaktır. Türk Dil Kurumu'nun Büyük Türkçe Sözlüğü'ne göz attığımızda, anahtar, kilit ve kapıya dair getirilen açıklama kısaca şu şekildedir: Anahtar: Kilidi açıp kapayan madensel araç. Kilit: Anahtar, düğme gibi takılıp çıkarılabilen bir parça yardımıyla çalışan kapatma aleti. Kapı: Bir yere girip çıkarken geçilen ve açılıp kapanma düzeni olan duvar veya bölme açıklığı. Bu açıklıktaki açılıp kapanan kanat. Kapıların kilitleri sökülmüş Bu şehrin kapıları açık Kilitleri sökülmüş İnsanları gülüyor Yürekleri barışık. Hayat böyledir Biraz acı biraz sevinç ve keder Ama en çok özlem ve gurbet olunca hüzünlü olur insan! Kilit vurmayın yüreklerinize Uzanan elleri Sunulan sevgileri Bırakın içeri girsin Birileri anahtarsız Kalpleri Açan anahtar Her zaman ve her yerde sevgidir Yeter ki siz yüreğinizdeki kapıların sökün kilitlerini ve denize atın anahtarlarını... Sevgi Anahtardır! Doğaya bakıldığında hayatın kapısı sevgi ile aralanıyor. Canlıların dünyaya gözlerini açtıkları ilk anlara bir bakın, ana sevgisinin bütün canlılarda ortak bir duygu olduğu görülecektir. Bütün kapıların üzerinde açılmayı engellemek üzere bir takım mekanizmaları bulunmaktadır. Kısaca güvenlik sistemi olarak ilk haliyle ‘kilit' bu işlevi görmektedir. Bugün bu teknolojinin elektronik ‘göz' olarak toplumsal yaşamda yerini aldığını görmekteyiz. Ya görünmeyen ve kalplerde taşınan kilitler! İnsan vardır kalbi insana kilitli, insan vardır kalbi imana kilitli, insan vardır kalbi sevgiye kilitli... Ayrıca “hizmet kapısı” gibi “gönül kapısı” ve bekleyenleri vardır. Ya kapı önünden ayrılmayanlar, yağlı kapı bulduk diyenler. Kapıdan kovulanlar. Bir de “dillerine kilit vuranlar” vardır. “Ben kilitten seslenen bir kapı anahtarı gibiyim sanki. Sanır mısın ki benim sözüm sadece bir sözdür.” Mevlana Biliriz de bilmeyiz Hayatı sevgisiz, dostsuz ve paylaşmaktan uzak yaşayarak ömrünü mal ile mülk arasında bir bileyi taşına verenler bu dünya bir solukluk bir durak bilmez misiniz ey insanlar. Ömür biter Her yolun da bir sonu vardır. Bu hayatı yaşarsan Kamili insan gibi bir adın bir de okunan hayır duadır ardında kalan. Yaşamak mutluluktur! İnsan hayata her sabah yeniden doğar, her yeni gün yeni bir hayat ve yeni bir insandır. Ancak biz hayatı kendimiz üretebildiğimiz kadar “kendi hayatımızı” yaşarız. Yaşadışımız hayat ürettiğimiz kadar bizim, üretemediğimiz kadar da başkasının hayatıdır. İnsana hizmet ettiği sürece sistemlerin işlevi insanların kendi hayatını üretmelerininin olanaklarını sağlamaktır. Örneğin eğitim sistemi… Ne kadar birbirinden farklı politikalar denense de bir türlü herkesin memnun kalacağı bir sonuç çıkmıyor. Neden acaba? Çünkü eğitim insanların üretimine katkı sağlamak üzere işlev görecek biçimde yapılandırılmıyor. Nasıl iyi insan olunur, nasıl doğru düşünülür, nasıl demokrat birey olunur soruları birilerinin ideolojik tercih ve değerlerine göre konumlandırılmaktan çıkarılıp insan özgür ve serbest bırakılırsa, insan iyi-kötü, değerli-değersiz, demokratik-totaliter vb. seçim ve tercihleri arasından kendisi değer oluşturma yetkinliğine ulaşacaktır. Bu yetki kendisinde ise, kendisi “özgür birey” olacak, sistemde toplanmışsa statükonun hizmetinde sistem için yaşayan, üreten, düşünen bir “unsur”a indirgenecektir. Bireylerin imal edildiği eğitim sistemlerinde, üretilen toplumlar rejim bakımından bir gün uyanacak “tehlike” veya statükonun kendini bir başka forma dönüştürmesinde yararlanabileceği bir “potansiyel kaynak” olarak görülür ve bu kalıba uygun alışkanlıklar kazanırlar. Sistemler eğitim yolu ile insanı hayata kilitleyebilir, insanı hayata açabilir, yani eğitim sistemi insanın hayatla olan ilişkisinde “kilit” ya da “anahtar” işlevi görebilir. Hâlbuki eğitim insanı üretmenin ve hayata kilitlemenin değil, özgürleşmenin anahtarı olmalıdır. Şair ne güzel ifade etmiş, fazla söze gerek kalmıyor. “Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür Ve bir orman gibi kardeşçesine Bu hasret bizim !” Alışkanlıklarımız! Sahip olduğumuz değerlerin farkında olmadan yaşama alışkanlığı! Toplumu saran bu alışkanlık, “sevgi” ve “paylaşma” gibi ortak insani değerleri ortadan kaldıran sosyal bir virüse dönüşerek toplumsal dokumuzda giderek yaygınlaşıyor. Sebep, her şeyin değerlendirilmesindeki esasın değişmesinde gizli. Yalın toplumlarda bu durum tahrip edici olmaktan çok başka sonuçlar üretirken, karmaşık yapılarda daha farklı yansımalar görülmektedir. Soruna dönüştürücü etki çatışan değerleri menfaatlere odaklayan sosyal yapılarda ortaya çıkmaktadır. Maddi değer ölçülerinin hâkim olduğu bir hayat, yaşamına esir olmuş insanlar üretir. Alışkanlıklarımız bize sevdiklerimizi, sağlığımızı ve bu dünyada var olmamızın nedenini hiçbir zaman unutturmamalıdır. Sen benim her şeyimsin! Hayat böyledir! Biraz acı biraz sevinç ve keder Ama en çok özlem ve gurbet olunca hüzünlü olur insan! Hayata dair bildiklerimi unutmaya Ve bir gün bu dünyanın kapısından çıkıp gitmeye Elveda diyerek sevdiklerime... Hiç bilmediğim bir yerde Dünyaya tekrar gelip Sana “Merhaba” demeye Her şeyimi vermeye hazırım Hiç bir şeyimi veremem elbet Çünkü benim her şeyim ‘sensin'! Anılarımız! Bir pazartesi sabahı erken vakitlerde Kuzey Londra'nın Wood Green semtinde Lordship Lane'de hızlı adımlarla yürüyorum. Yabancı bir diyarda sabahın erken saatlerinden bir vakit. Güne hazırlanmakta olan bir dükkânın sesi sonuna kadar açılmış müzik setinden yolu inleten bir türkünün sözlerini işitmek! İnsanı nasıl sarıp sarmalayan bir duygu fırtınasıdır anlatılamaz. Bir ezginin sıcaklığı Yağmurlu bir günün sabahı Sabahın fecri yeni atmış Erken vakit Hava kasvetli ve boğuk Londra'nın bilindik hali Canım sıkkın, umutlarım eski bir fotoğrafa dönmüş adeta Dükkânlar yavaş yavaş açılmakta, güne hazırlanıyor. Bir müzik sesi geliyor yolun karşı tarafından Bu ezgi bildik, tanıdık Giydiğim gömlek boynumu saran atkı gibi Elim kolum gibi Benden bir şey bu Köşedeki dükkândan geliyor ses Yaklaşıyorum, temizlik yapıyor orta yaşlı bir adam Ayaklarında terlik, dükkânı yıkıyor Kapıları pencereleri açmış Dışarda eksi dört derece Müzik setinin sesi sonuna kadar açık Yaklaşıyorum Ve inanılmaz bir duygu boğazıma düğümleniyor “Erzurum dağları da kar ile boran Aldı içerimi de derdile verem Sizde bulunmazmı da bir kurşun kalem Yazam arzu halımı da yara gönderem...” Hayat böyle bir şey En ummadığın anda gelip seni bulur Bazen bir sevgili Bazen bir satır selamı dostun Uzun havanın bir sözü Karşılar seni Dolanır boynuna kolları Satırların Sözlerin Yüzünü okşar Gözlerinden Damlayan yaşlar Annenin elleri gibi Senden bir parça! Olur Ruhuna girer Alır götürür seni Kelkitin dağlarına Yüreğin olur vatan Ve sen 780 bin kilometre karelik bir yürekle nefes alıp verirsin Bir gün dünyanın bir yerinde Kulaklarına gelirse bir Anadolu ezgisi... Pandoranın kutusu! Bilinmeyenler üzerine kurulu bir dünya insani değerleri dışlayan yaşam tarzlarını ‘düzen' olarak dayatır. Bilgi, insana ve onun varoluşundaki anlama değer kattığında faydalı olur. Otorite, gizlilik ve izleme gibi yöntemler toplumsal düzenin varolmasının ve sürdürülmesinin bir şartı olmaktan çıkarıldığı ölçüde, özgürlük kamusal alanda yaşanılan bir değer olacaktır. Ancak bilim ve teknolojik ilerlemenin insanı ‘gözetim' altında tuttuğu bir modelde, bilim aynı zamanda insanüstü değerlerin yaşama katılmasını nasıl sağlayabilir? Bu zihinsel karmaşanın geçerli olduğu bilinmeyenler dünyasında insanın değeri üzerinde düşünülmelidir. Gözetim toplumu pandoranın kutusu gibi; gözetleyenler, bilim, teknoloji iç içe… Bu dünya, hatalarıyla, sevaplarıyla insan gibi yaşamak için geldiğimiz ve günü geldiğinde öbür tarafa göçtüğümüz kapısında kilidi olmayan bir yerdir. Hayatın gidişatı içinde kapıları bizler icat ettik ve o kapılara nice kilitler koyduk. Kimini içerden kilitledik “girilmez” yazdık üstüne, anahtarlarını kimilerine verdik “imtiyazlar” oluşturduk. Kilitli kapıları birileri için açılır, birilerinin de yüzüne kapanır kıldık. Kapılarınızın kilitlerini sökün, sökün ki “anahtar” aramasın insanlar. Ve açılmak için “anahtar/şifre” isteyen kapılardan uzak durun, çünkü sakladıkları ile her zaman ‘tehlike' içerirler. Kilit ve hayata dair anahtar İrfan Paçacı