Havaların küresel ısınmadan dolayı bir türlü olması gereken sıcaklık derecelerine inemediği ve bu sebeple kene popülasyonunun hızla artmakta olduğu günümüzde, insanlar için tehlike düzeyi artmakta olan bir hastalıktan bahsetmek istiyorum bu yazımda sizlere. Lyme Hastalığı (Borreliosis) zoonoz bir hastalıktır. İnsan ve hayvanlarda görülebilen ve kenelerle bulaştırılan (taşınan) bakteriyel bir hastalıktır. İlk defa 1984 yılında Amerika'da köpeklerde rastlanmıştır. Bu hastalığa Borrelia Burgdorferi bakterisi neden olmaktadır.

Lyme Hastalığı (Borreliosis) nasıl bulaşır?

Bulaşma keneler vasıtasıyla olur. Enfekte kenenin kan emmek için ısırmasıyla Borrelia Burgdorferi bakterisi konakçı hayvanın veya insanın kanına geçer. Kan yoluyla beyine dahi yerleşebilen bakteri ensafalit tablosu oluşturur. Beyindeki deformasyonlar kalıcı rahatsızlıklara neden olduğu gibi ölümle de sonuçlanabilir. Bazı kayıtlarda inkubasyon döneminin 5 yıl olabileceği belirtilmektedir.

Lyme Hastalığı (Borreliosis) nasıl yayılır ve nerelerde bulunur?

Doğadaki birçok canlı bu bakterinin yayılmasında rol oynayabilir. Sıklıkla karnivorlar ile taşınan keneler yoluyla yayıldığı bilinse de, bu geçişlerde kuşların da keneleri taşıyarak rol oynadığı bilinmektedir. Borrelia Burgdorferi bakterisine kenelerin bulunduğu her ortamda rastlamak mümkündür. Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise kenelerin bir canlıdan diğerine geçmesi için temasın şart olmadığıdır. Kan emip doymuş bir kene konakçısını istemeden terk eder, düşer. Bir süre sonra, çevresinde bulduğu ot, çim veya bitkinin en uç noktasına tırmanıp yeni konakçısına tutunmak için bekler. Bu alan sizin bahçeniz de olabilir, piknik yaptığınız yeşillikler de. Bu nedenle dikkatli olmak ve açık renk giyinmek olası kene kontaminasyonunu erken fark etmenizi sağlayacaktır.

Son yıllarda yapılan çalışmalar göstermektedir ki köpekler Borrelia Burgdorferi bakterisini barındırdığı halde hastalık belirtilerini göstermeyip, sadece taşıyıcı olabilmektedirler. Bu şekilde, kendisi hasta olmazken üzerine gelebilecek kenelere bu bakteriyi bulaştırıp, diğer konakçılara iletmesi olasılığını doğurmaktadırlar.

Lyme Hastalığı (Borreliosis) köpeklerdeki belirtileri nelerdir?

                Artritis (Eklem iltihabı-yangısı)
                Yüksek ateş
                İştahsızlık
                Bitkinlik
                Ani gelen şiddetli ağrılar
                Davranış bozuklukları
                Bilinç kaybı
                Ensafalit (Beyin iltihabı)

Lyme Hastalığı (Borreliosis) İnsanlardaki belirtileri nelerdir?

Lyme hastalığının belki de en kötü tarafı teşhisinin oldukça zor koyulmasıdır. Hastalığın belirtileri diğer birçok hastalıkla karışır. Diğer hastalıkları taklit etmesi nedeniyle Lyme hastalığı Amerika'da "büyük taklitçi" olarak anılmaktadır.

Lyme hastalığı, deriyi, eklemleri, sinir sistemini ve diğer organ sistemlerini etkileyerek yangısal hastalıklara sebep olur. Semptomlar genellikle enfeksiyonun ilk haftasında oluşur ancak kene ısırdıktan sonra 30 gün içinde de gelişebilir. Bazı vakalarda semptomsuz seyreder.

Erken Lyme hastalığında (erken lokalize dönem) kırmızı halkalı boğa gözü diye tarif edilen şekilde kızarık (erythema migrans) ile kendini gösteren tipik semptom görülür. Lyme hastalığına yakalanmış birçok hastada gelişen bu kızarıklık, hastalık bulaştıktan sonra genellikle 1-2 haftada görülür ve 3-5 hafta süreyle kalıcı olabilir. Dokunulduğunda sıcak olabilir ve genellikle ağrısız veya kaşıntısızdır.

Erken dönemde görülen diğer semptomlar; kene ısırığının yakınındaki lenf bezlerinde şişkinlik, yorgunluk, baş ağrısı, ağrı, eklem ağrısı, titreme-ürpertidir.

Lyme hastalığının sonraki aşaması (erken yayılma dönemi) genellikle kenenin ısırmasından sonra genellikle 2 hafta ila 3 ay arasında oluşur. Isırık bölgesinden uzakta 2 veya daha fazla kızarık alan, şiddetli baş ağrısı, aşırı yorgunluk, büyümüş lenf nodülleri, tutulma (özellikle eklemlerde ve boyunda), ışığa duyarlılık, yüz felci, kol ve bacaklarda titreme veya uyuşukluk, düzensiz kalp ritmi, 38-39°C ateş, meningitis (beyin zarı iltihabı) görülür. Lyme hastalığının son aşaması (geç dönem) eğer erken dönemde hastalık saptanamadıysa veya doğru şekilde tedavi edilmediyse oluşabilir. Geç dönem semptomları, enfekte kene ısırdıktan sonra haftalar veya yıllar içinde herhangi bir zamanda oluşabilir. Özellikle dizlerde artirit (eklem yangısı, rahatsızlığı), genellikle yetişkinlerde idrak bozukluğu görülür. Bu hastalarda en göze batan değişiklikler, kronik artirit, kronik MSS (merkezi sinir sistemi) bozukluğu, yüz felci, kısmi felç, psikiyatrik bozukluklar, aşırı yorgunluk hissi, uyku bozuklukları, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, algılama performansında düşüş ve acrodermatitis chronica athropicans (ACA) dır.

Lyme Hastalığı (Borreliosis) kedi ve köpeklerde teşhis nasıldır?

Belirtilerin görülmesinden sonra Lyme hastalığı teşhisi kanda antikor bakılarak yapılır. Ne yazık ki kullanılan kan testleri genellikle yetersizdir.

Lyme Hastalığı (Borreliosis) insanlarda teşhis nasıldır?

Lyme hastalığının tanısı için iki aşamalı bir yaklaşım önerilmiştir. Lyme hastalığı tanısı için alınan tüm serum örnekleri, birinci adım olarak duyarlı bir serolojik yöntem ile incelenmelidir. Bu yöntemler ile pozitif ya da sınırda bir değer bulunduğunda, farklı iki teknik daha uygulanmalıdır. Negatif bulunan örnekler için tekrar test yapılması önerilmemektedir. Ancak hastada erythema migrans oluşumu varsa, başka belirtiler veya test sonuçları beklenmeden hemen tedaviye başlanması gerekir. Lyme'ın teşhisi ile ilgili asıl sorun bazı hastalarda devamlı negatif test sonuçları alınmasına rağmen hastalığın var olmasıdır. Bu nedenle lyme hastalığında tanı mutlaka klinik veriler ışığında konmalıdır.

Lyme Hastalığı (Borreliosis) Tedavi

İnsan ve hayvanlarda tedavi şekilleri birbirinden pek farklılık göstermez. Özellikle hastalığın erken dönemlerinde geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanılması etkilidir. Lyme hastalığının tüm klinik formlarında antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır. Antibiyotik seçimi, dozajı ve uygulama şekli hastalığın evresi ve klinik görünüme göre değişir.

Kendinizi ve köpeğinizi korumak için ne yapmalısınız?

İlk olarak en kısa zamanda veteriner hekiminize başvurarak köpeğinize Lyme Vax aşısı yaptırmalısınız.

Veterinerinizin önerdiği kene ilaçlamalarını yaptırın.

Köpeğinizi dışarı çıkardığınızda uzun otlu alanlarda gezdirmemelisiniz.

Her gezdirmeden sonra fırçalayarak olası kene tutunmalarını önleyebilirsiniz. Eğer köpeğinizin derisine kene yapışmışsa dikkatlice cımbızla arkasından sağlamca tutarak ve yavaşça kenenin ağız kısmını dışarı çıkartarak uzaklaştırın.

Bahçenizi keneye karşı ilaçlamalısınız. Bu konuda Veteriner Hekiminizden yardım alabilirsiniz.

Lyme Wax nedir?

Lyme hastalığına karşı geliştirilmiş tek aşıdır. Laboratuvar ve saha araştırmaları aşının Borrelia Burgdorferi bakterisi ile enfekte olmadan önce aşılanmış köpeklerde etkili olduğunu göstermiştir.

Lyme Wax Aşısı hangi sıklıkla yapılmalıdır?

İlk uygulamanın ardından 21. günde yapılan rapel enjeksiyon bir yıllık bağışıklığı sağlamaktadır. Bu aşamadan sonra yılda bir kez aşılama devamlı korumayı sağlamaktadır.

Sağlıklı günler dilerim...

Vet. Hek. Özge Altınay 

 Özge Altınay'ın diğer yazıları da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 Hayvanlar alemi kategorisindeki diğer yazılar da ilginizi çekebilir

      Göz atmak için tıklayın

Bu sayfayı beğendiyseniz, lütfen yorum yapmayı ve bu sayfayı çevrenizle paylaşmayı unutmayın.

Etiket: Özge Altınay yazıları, Lyme hastalığı (Borreliosis) nedir?, 

 Okuryazar'ı keşfedin!

Okuryazar'a üye olup, daha fazla özellikten tamamen ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz. Dilerseniz, kendinize köşe açabilir, anlık ileti paylaşabilir, yazılar kısmında ilgilendiğiniz konularda içerikler yazabilirsiniz.