Munzur Dağı Silelenmiş Garinen Türküsü'nde silelenmiş kelimesi ne anlama geliyor, hiç merak ettiniz mi? Türkünün sözleri aşağıda yer alıyor. Gelin, önce türküye göz atalım. Ardından türküde geçen silelenmiş kelimesine dair küçük bir gezinti yapalım.

Munzur Dağı Silelenmiş Garinen Türküsü ve Sözleri

Munzur dağı silelenmiş garinen (oy oy)
Aram açık ela gözlü yarınan
Eller düğün bayram eder yarınan (oy oy)
Benim günüm geçer ah-u zar'ınan

Selvinin dalına yaslanmıyasın (oy oy)
Yağan yağmur ile ıslanmayasın
El gızı dediğin ezrail dostu (oy oy)
Yalan sözlerine aldanmayasın
Munzur Dağı Silelenmiş Garinen, Cengiz Özkan söylüyor.

TRT Repertuvarında 3012 numara ile kayıtlı olan Munzur Dağı Silelenmiş Garinen türküsünün Yöresi Erzincan, Kemaliye’dir (eski adıyla Eğin’dir). Türkünün kaynak kişisi Osman Efe, derleyeni ise Mustafa Özgül’dür. Türkülerin yaygın olarak bestelendiği Hüseyni makamında bestelenmiştir.

Munzur Dağı Silelenmiş Garinen türküsü, ezgisiyle, duygu yüklü sözleriyle insanları kendine o kadar çeken bir türkü ki, muhtemelen dinleyenlerin birçoğu türkünün ilk mısrasında geçen “silelenmiş kelimesi ne demektir?” diye sormamış, türküye dalıp gitmiştir.

Okuryazar Türkiye’nin insan ve kültür odaklı sosyal mecrası olarak türküyle birlikte, "silelenmek ne demektir?" sorusunun cevabını okuryazarlarla paylaşıyor.

Eşik Üstünde Durdum Türküsü’nde Silelenmek

Kelimenin geçtiği kaynaklardan biri yine, Mustafa Özgül’ün derlediği Eşik Üstünde Durdum (canım) türküsüdür. Yine Erzincan Kemaliye (Eğin) yöresine ait olan ve TRT repertuvarında 2987 numara ile kayıtlı Uşşak türkünün üçüncü ve son kıtasında “Mercimek kilelendi / Ölçtüler silelendi / Gız evinin üstüne / Akşamdan kül elendi” mısraları ve “silelendi” kelimesi geçmektedir.

Eşik Üstünde Durdum Türküsü ve Sözleri 

Eşik üstünde durdum (canım)
Turalı para buldum
Ha leyli ha leyli hu leyli
Sendedir meyli

Alçak otur suya bak
Yüksek otur aya bak
Gızları pay etmişler
Bize düşen paya bak

Mercimek kilelendi
Ölçdüler silelendi
Gız evinin üstüne
Akşamdan kül elendi

Eşik Üstünde Durdum türküsü, Adile Kurt Karatepe söylüyor.

Bu ikinci türküde ölçü, kile ve silelenmek bir arada kullanılmıştır. Kile, genellikle tahıl ürünlerinin ölçümünde kullanılan yaklaşık 25 kg. oylumunda bir ölçektir.

Resim 1 ve Resim 2: Eski kile örnekleri

Üstünde taşıma veya kaldırma amacıyla tutmacı olan 25 kg tahıl alabilen silindir şeklinde bir teneke kutu veya kova olarak düşünülebilir.

Tarama Sözlüğünde Sile Kelimesi

TDK Tarama Sözlüğü’nde sile kelimesinin karşılığı olarak “Silme, ağzına kadar dolu, lebalep.” anlamları verilmiştir.

Silme kelimesinde ise “silmek işi” anlamlarının dışında, zarf olarak; Ağzına kadar, sıvama, lebalep ve yine zarf olarak; baştan aşağı, tam olarak, tamamen” anlamları bulunmaktadır.

Resim 3: Tarama Sözlüğünde sile kelimesi

Süci sohbet için olur silsile
Az az içicek, yok ki sile sile (Süh. XIV. 275)

Meynûş: İç süci, dolu: lebriz ü pür [Farsça]: sile (Genc. XVII. 68)

En-nehdan [Arapça]: Şol kaba denir ki bir nesne ile dopdolu olup lâkin ağzından taşmaz ola, Türkide sile ta'bir olunur (Kam. XVIII-XIX, 1, 701)

Bu durumda, silelenmek kelimesinin ağzına kadar dolmak, silme dolu olmak, baştan aşağı, tamamen dolu olduğu anlamı açıklık kazanmaktadır.

Sile dendiğinde, bir kabın veya kilenin alacağından fazlasının tepeli olarak doldurulup, üstünün tam kenarlarına kadar dolu kalacak şekilde, düzleştirilmesi, silme dolu manasında alım-satım veya üretimde tam veya adaletli bir ölçü tutturulmaya çalışıldığı not edilmelidir.
Derleme Sözlüğü’nde (Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü) Sile Kelimesi: Sile Kelimesi Türkiye’de Nerelerde, Hangi İl veya İlçelerde Kullanılıyor?

Resim 4: Şinik (8 kg) veya Kine (25 kg), el ile silme veya sileleme

Sile: Ağzına değin veya ağzına dek dolu, tam anlamında; benzer şekilde bir ölçek dolusu tahıl, up, tuz vb. (üzeri cetvelle silinerek düzeltilmiş şekilde).

Sile kelimesinin kullanıldığı bazı yöreler;

AdanaAmasya: Merzifon
Ankara: Haymana Karahoca, Ayaş-Çanıllı
Artvin: Yusufeli- Erkinis, Ardanuç-Bağlıca, Akarsu, Karlı
Bitlis: Ahlat
Çanakkale: Lapseki
Çorum: Sungurlu 
Denizli: Çivril-Çöplü, Çal
Elâzığ: Ağın
Erzincan: Ergân, Kemaliye (Eğin)
Erzurum
Eskişehir: Tokat
Gaziantep
Hatay: Antakya, Reyhanlı ve Amik Ovası Türkmenleri
İçel: Mut köyleri
Kars: Sarıkamış, Iğdır
Konya: Ermenek
Maraş: Afşin
Nevşehir: Avanos-Genezin
Niğde: Bor
Ordu: Bayadı
Samsun: Çarşamba
Sivas: Koyulhisar, Gürün, Gemerek-Çepni, Zara
Tokat
Van: Erciş

Sonuçta;

Bu araştırma sonucunda silelenmek kelimesinin sile kelimesinden türediği, Munzur Dağı silelenmiş garinen ifadesinde, "silelenmek kelimesiyle Munzur Dağı'nın dere, tepe ağzına değin kar ile dolduğu, dağın bütünüyle kar ile kaplandığı anlatılmıştır. Takip eden mısralar ise türküyü yakan, yani söyleyen kişinin içinde bulunduğu fiziksel koşullarla ve ruh dünyasıyla Munzur Dağı arasında bir benzerlik kurduğunu da düşündürmektedir. Bunu elbette, her okur veya dinleyici kendi duygularına göre değerlendirecektir.   

Resim 5: Munzur Dağı (Erzincan tarafından bir görünüm)

Kaynaklar

1) TRT Halk Müziği Repertuvarı.
2) Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu,1978, c.10, S-T (sa-tüzlük).
3) Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu,1982, c.12, Ek-1 (a-zürbiyet).
4) Erzurum İli Ağızları, İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler, Efrasiyap Gemalmaz, Türk Dil Kurumu,1995, 3 cilt.

 En Sevilen Türküler ve Sözleri de ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 Cengiz Özkan'ın sanatçı sayfası ve diğer türküleri de ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 Adile Kurt Karatepe'nin sanatçı sayfası ve diğer türküleri de ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

Bu sayfayı beğendiyseniz, lütfen yorum yapmayı ve bu sayfayı çevrenizle paylaşmayı unutmayın.

Etiketler: Munzur Dağı silelenmiş Kar ile, Türkü sözleri, Erzincan Türküleri, Osman Efe, Mustafa Özgül, Türkü kime aittir, kaynak kişisi kimdir, Munzur Dağı, Ayrılık türküleri, En Sevilen Türküler ve Sözleri, Adile Kurt Karatepe, Cengiz Özkan, Eşik Üstünde Durdum türküsü ve türkü sözleri

 Okuryazar'ı keşfedin!

Okuryazar'a üye olup, daha fazla özellikten tamamen ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz. Dilerseniz, kendinize köşe açabilir, anlık ileti paylaşabilir, yazılar kısmında ilgilendiğiniz konularda içerikler yazabilirsiniz.