100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane

100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane Pdf e-kitap oku / indir

İlkellerin düşünüş, duyuş ve davranışlarının çoğu zaman bizimkinden farklı oluşu, onların inanç dünyalarını biçimlendirmektedir. İlkel insan doğa karşısındaki savaşında, teknik yetersizliğini ve çaresizliğini din, büyü ve dinin buyruğundaki sanatla gidermek istemiş; evrenin oluşum sırlarını da bir çeşit "bilim öncesi bilim" efsane ile açıklamaya çalışmıştır. Bunun içindir ki, kitapta, büyü, sanat ve efsane, dinsel alanı tamamlayan bölmüler olarak ele alınmıştır.

İlkellerin toplumsal ve politik örgütlerini, ekonomilerini, maddi kültürlerini, âdetlerini, geleneklerini; kısaca günlük hayatlarını, temelinden kavrayabilmek ve doğru bir biçimde yorumlayabilmek için, inanç dünyalarını iyi bilmek gerekmektedir. Çünkü, ilkellerin toplumsal kurumları içerisinde en ağır basanı dinsel olanıdır.

Bu kitap, ilkel diye nitelenen halkların inanç dünyalarını, büyülerini, sanatlarını ve efsanelerini bir bütün içinde ele alıp, sistemli bir biçimde açıklamaya çalışan dilimizdeki ilk denemedir. Yine de, sosyal ve manevi bilimlerin çeşitli dallarında öğrenim yapanlarla, konuya ilgi duyan okuyucuya yararlı olacağına inanıyorum.

Sedat Veyis Örnek

***

GiRiŞ

A. GENEL AÇIKLAMALAR

SORU 1: İlkel diye kimler nitelenir? İlkellerin başlıca özellikleri nelerdir? 
SORU 2: İlkellerde din, büyü, sanat ve mitolojiyi konu edinen Etnoloji nasıl bir bilimdir?
SORU 3: Etnolojik çalışmalar ne zaman başlamıştır? Gelişmesine başlıca kimler katkıda bulunmuştur?
SORU 4: Etnoloji'nin başlıça konuları nelerdir?
SORU 5: Din Etnolojisi nedir, neleri konu edinir, nelerden yararlanır?
SORU 6: Din Etnolojisi'nin yararlandığı yöntemler nelerdir

B. İLKEL DÜŞÜNCE TARZI VE İLKEL ZİHNİYET

SORU 7: L. Levy - Bruhl'e ve E. Durkheim'a göre ilkel düşünce tarzı ne gibi özellikler taşır?
SORU 8: Etnologların Levy - Bruhl'e yönelttikleri eleştiriler hangi noktalarda toplanmaktadır?
SORU 9: Etnologlara, folklorculara ve psikologlara göre ilkel ya da gelişmemiş düşüncenin özellikleri nelerdir?

Birinci Bölüm

DİN
A. DİNSEL TEMEL KAVRAMLAR

I. Animizm

SORU 10: Animizm kuramını kim ortaya atmıştır? Bu kuram dinin başlangıcını nasıl açıklamaktadır?
SORU 11: İlkellerde ruh tasarımı nasıldır ve kaç çeşit ruh vardır?

II. Dinamizm
SORU 12: Dinamizm kavramından ne anlıyoruz? Dinamist dünya görüşÜ nasıl bir görüştür?
SORU 13: Dinamizmin yerli dilindeki karşılığı olan mana inancı nasıl bir inançtır? Çeşitli ilkel toplumlardaki adları nelerdir? Mananın elde edilişi ve kaybedilişi nasıldır?
SORU 14: Mana inancına bağlı olarak ortaya çıkan tabu ne demektir? Niçin bazı yasaklara ve kaçınmalara uyulmaktadır?
SORU 15: Cinsiyet ayırımına dayanan tabular nelerdir? Yiyecekle ilgili tabular var mıdır? Bir şeyin pis kabul edilmesi o şeyi tabulaştırır mı? Yüksek dinlerde de görülen tabuların temelinde hangi duygular yatmaktadır? Adın da tabulaştığı olur mu?

III. Totemizm

SORU 16: Totemizm nasıl bir tasarımdır? Kelimenin aslı hangi dilden gelmektedir? Özellikleri nelerdir? Totemizm konusunda çalışrn bilginler

kimlerdir? 

SORU 17: Grup totemizmi ne demektir? Grubun totemi ile ilişkileri nasıldır? Grup totemizıninin dinsel yanı mı, toplumsal yanı mı ağır basar?

SORU 18: Birey totemciliğinin özellikleri nelerdir?

SORU 19: Alter ego, Nagualizm ve Tonalizm kavramlarından ne anlıyoruz?

SORU 20: Cinse bağlı totemciliğin temelinde hangi düşÜnce yatmaktadır? Cinsler arasında ilişkiler nasıldır?

IV. Fetişizm

SORU 21: Fetişizm nedir? Fetişlerin etkileri değişik midir? Fetişlere niçin çivi çakılır?

V. Şamanizm

SORU 22: Şaman kelimesinin etimolojisi nedir? Şamanizm ne demektir? En çok yeryüzünün hangi bölgelerinde görülür?
SORU 23: Şaman olabilmek Için gerekli önbelirtiler nelerdir?
SORU 24: Mistik parçalanma ne demektir?
SORU 25: Şaman adayı bir eğitim ve öğretimden geçer mi?
SORU 26: Şaman, hastaları nasıl sağaltır?
SORU 27: Şamanların hastaları sağaltırken okudukları türkü, ilahi ve dualar nasıl bir öz taşırlar? Birkaç örnek verebilir miyiz?
SORU 28: Şaman ölü ruhunun öte dünyaya gidişine nasıl eşlik eder? 
SORU 29: Şaman giysisinin ne gibi dinsel ve büyüsel özellikleri vardır?
SORU 30: Şaman davulunun ne gibi bir fonksiyonu vardır?
SORU 31: Şamanlara basit birer hasta gözüyle bakabilir miyiz?

B. YÜCE VARLIK KAVRAMI

SORU 32: Yüce Varlık tasarımından ne anlaşılmaktadır? Yüce Varlık'la Tek Tanrı arasındaki ayırım nedir?
SORU 33: Yüce Varlık nasıl tasarımlanır? Ona insancıl çizgiler ve nitelikler verilir mi? Göksel olaylarla bağlantısı var mıdır?
SORU 34: Yüce Varlık hangi adlarla nitelenir? Yüce Varlık'a nasıl seslenillr?
SORU 35: Dinsel hayatta Yüce Varlık inancı ve tasarımı ön planda mıdır? Onun yerini zamanla başka kudretler almış mıdır?

C. İBADET

SORU 36: İbadet deyince ne anlaşılır? lbadeti oluşturan önemli öğeler nelerdir? İbadet neleri gerektirir?
SORU 37: Nerelerde ibadet edilir? Buralar neden ibadet yeri olarak seçilmiştir?
SORU 38: İbadet ve ayinleri kimler yönetir? Büyücüyle din adamı kesinlikle birbirinden ayrılır mı? Şefler aynı zamanda dinsel lider olabilirler mi? Dinsel liderin kendisi kült objesi olabilir mi?
SORU 39: İbadetin koşulları nelerdir?
SORU 40: Dua nedir? Ne zaman dua edilir? Kaç çeşit dua vardır? Bunlara örnekler verir misiniz?
SORU 41: İbadetin önemli öğelerinden olan kurban hangi amaçlara yönelmiştir? Kurbanlar kaç kısma ayrılır? İlk ürün, ilk av kimlere sunulur?
SORU 42: İbadette kullanılan araçların başlıcaları hangileridir? Bunların kutsallığı nereden gelmektedir?
SORU 43: Tipik bir kutsal araç olan çurunga en çok nerede kullanılır? Biçimsel özellikleri nelerdir? Kimlere tabudur?
SORU 44: Ölüler ibadeti nasıl bir düşünceden doğmuştur? Dinin başlangıcını ölüler ibadetinde arayabilir miyiz?
SORU 45: Atalar ibadeti hangi düşünceden doğmuştur?
SORU 46: Hayvan kültü en çok hangi halklarda görülür? En çok hangi hayvanlar kutsanır? Hayvan kültü totemizm alanına girer mi?
SORU 47: Ayı kültünün temelinde hangi düşÜnce yatmaktadır? Ayı kültü en çok kimlerde görülür? Bu konuda ilginç bir örnek verilebilir mi?
SORU 48: Taş, ağaç ve su kültü ne gibi özellikleri içermektedir?

D. İBADETİN SOSYAL YANI

SORU 49: Geçiş ritleri niçin yapılır? Hayatın en çok hangi dönemlerini kapsar? Erkek lohusalığı nedir?
SORU 50: Erginleme törenleri ve ritleri hangi amaçla yapılır? Bir erginleme töreni genel çizgileriyle hangi bölümlerden oluşur? Kızların erginlenmesi

daha basit midir?
SORU 51: Erkekler derneği ile kadınlar derneğinin özellikleri nelerdir?
SORU 52: Erkekler birliği ile gizli dernekler arasında ne gibi farklar vardır? Ünlü gizli dernekler hangileridir? Bunların ne gibi görevleri vardır?

E. ÖTE DÜNYA İLE İLGİLİ TASARIMLAR

SORU 53: Ölünün öte dünyaya gidişiyle ilgili işlemler hangi duyguların etkisi altında yapılır? Cesedin öte dünyaya uğurlanış biçimi nasıldır?
SORU 54: Öte dünya nerelerde düşünülür? Kaç çeşit öte dünya vardır? Bunların özellikleri nelerdir?
SORU 55: Öte dünyaya gidiş nasıl olur? Öte dünyaya giden yollar tehlikelerle dolu mudur?
SORU 56: öte dünyadaki hayat nasıl tasarımlanır?
SORU 57: Ölüm biçimi, ölünün öte dünyadaki yerini etkiler mi?
SORU 58: Toplumsal yer ve sınıf öte dünyadaki durumu etkiler mi? İlkellerin öte dünya ile ilgili tasarımlarını hangi noktalarda toplayabiliriz?

F. DİNİN BAŞLANGIÇ KURAMLARI VE DİNLERİN DAĞILIMI

SORU 59: Dinin herkes için geçerli bir tanımı yapılabilir mi? Dinin başlangıcını ve gelişim evreleriniaçıklamaya çalışan etnolojik kuramların başlıcaları nelerdir?
SORU 60: İlkel dinlere bağlı olanlarm diğer diniere bağlı olanlara göre sayıları ne kadardır? Dinler niteliklerine göre birtakım gruplara ayrılabilir mi?

İkinci Bölüm
BÜYÜ

A. BÜYÜ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

SORU 61: Büyü neleri konu edinir? Tanrısal olanla ve öte dünya ile ilgilenir mi? Büyü terimleri arasında ne gibi ince ayırımlar vardır? Büyüyü nasıl tanımlarız?
SORU 62: Büyünün temelinde yatan dinsel dünya görüşü ve psikolojik nedenler nedir?
SORU 63: Büyü iİe din arasındaki benzer ve ayrı noktalar nelerdir?
SORU 64: Büyü ile bilim arasındaki ayrılıklar nelerdir?

B. BÜYÜ ÇEŞİTLERİ VE ARAÇLARI

SORU 65: Kaç çcşit büyü vardır? Sempatik büyüden ne anlaşılır? Taklit büyüsü hangi ilkeye dayanır?
SORU 66: Temas büyüsü hangi ilkeye dayanır? Uygulanışında nelerden yararlanılır? Taklit büyüsünden kesin olarak ayrılır mı?
SORU 67: Ak ve kara büyünün özellikleri nelerdir?
SORU 68: Aktif ve pasif büyünün özellikleri nelerdir? Allopatik büyü ne demektir?
SORU 69: Ad, sayı ve renkle ilgili büyülerin özellikleri nelerdir?
SORU 70: Amulet ve uğurlukların ortaya çıkışları nasıl açıklanır? Bunlar hangi amaçlarla kullanılmaktadır?

Üçüncü Bölüm
SANAT
A. İLKEL SANATA İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMALAR

SORU 71: İlkellerin sanatını konu edinen sanat. etnolojisinin alanı ve görevleri nelerdir? Sanat etnolojisi hangi disiplinlerle işbirliği yapmak zorundadır?
SORU 72: İlkel sanatın araştırılmasına ne zaman başlanmıştır? Bu konuya katkıları olan etnologlar kimlerdir?
SORU 73: İlkel sanata ilgi duyan modern sanatçılar kimlerdir? Ilkel sanatın Batı'da tanınması nasıl olmuştur?
SORU 74: İlkellerde sanatçının durumu nasıldır? Kimler sanatçı olabilir? Sanatçı olabilmek için nasıl bir eğitimden geçmek gerekir
SORU 75: İlkel sanatçıyı etkileyen başlıca faktörler nelerdir?
SORU 76: İlkel sanatın başlıca niteliği nedir?
SORU 77: İlkel sanat hakkında etnologların ve sanatçıların görüşleri nelerdir? İlkel sanata hangi açıdan bakmak gerekir? 
SORU 78: İlkel sanat eserlerinin bulunduğu belli başlı müzeler hangileridir?

B. YERLİ SANATININ BÖLGESEL ÖZELLİKLERİ

SORU 79: Okyanusya yerlilerinin sanat eserleri hangi amaca yöneliktir? Polinezya sanatının başlıca özellikleri 11elerdlr?
SORU 80: Melanezya yerli sanatının özellikleri nelerdir?
SORU 81: Mikronezya yerli sanatının özellikleri nelerdir?
SORU 82: Avustralya yerli sanatının özellik!Pri nelerdir?
SORU 83: Buşman kaya resimleri hangi amaçla yapılmıştır? Bu resimlerin benzerleri haşka yerlerde de görülür mü?
SORU 84: Kuzey Amerika yerli sanatının özellikleri nelerdir?
SORU 85: Güney Amerika yerli sanatının özellikleri nelerdir?
SORU 86: Afrika zenci sanatı hangi malzemeleri kullanır? Özellikleri nelerdir?
SORU 87: Zenci heykel ve maskelerindeki "yürek biçimi yüz" üslubu hangi bölgelerde görülür? Bu üslubun taş devri sanatıyla ilişkisi olabileceği düşünülür mü?

C. DANS, MÜZİK, DRAM, ŞİİR

SORU 88: İlkellerin dansı dinsel ve büyüsel karakterde midir? En çok hangi olaylara bağlı olarak dans edilir? Müzik de dans gibi dinsel bir karakter taşır mı?
SORU 89: İlkellerin dram ve şiirinin niteliği nedir? Birkaç şiir örneği verebilir miyiz?

D. SÜSLENME VE TEKNiKLERİ

SORU 90: Süslenmenin temelinde hangi ndenler yatmaktadır? Dövme, beden yaralama nasıl yapılır?
SORU 91: Beden sakatlama, boyama, dişleri kırma ve kaafatasıhın biçimini değiştirme pratikleri niçin yapılır?

Dördüncü Bölüm
EFSANE

SORU 92: Efsanelerin baaşlıca konuları nelerdir? Efsanelerin anlatımında ve canlandırılmasında nelere uymak gerekir?
SORU 93: Dünyanın yaratılışı sadece tanrıların işi midir? Yaratılış efsanelerinde su motifinin rolü büyük müdür? "Dünya yumurtası" ne demektir? Dünyanın hep var olabildiğine inanan ilkeller de var mıdır?
SORU 94: İnsanları sadece tanrılar mı yaratmıştır? İnsanın yaratılışında en çok hangi malzeme kullanılmıştır?
SORU 95: İnsanlar bitkileri nasıl elde etmişlerdir? Bu elde edişte "çalma" ve "acıma" motiflerinin rolü büyük müdür? Hayvanların yaratılması nasıl olmuştur?
SORU 96: İnsanlar başlangıçta ölümsüz müydü? "Yılan" ve "yanlış anlama" motifleri ne demektir? Tanrıların buyrukları dinlenseydi insanlar hep

ölümsüz mü kalacaklardı? Ölümün ortaya çıkışının başka açıklamaları da var mıdır?
sORU 97: Ateş nasıl elde edilmiştir? Ateşin elde edilmesinde hayvanlar da aracılık yapmışlar mıdır?
SORU 98: YeryüzUnU yokeden tufanın nedeni nasıl açıklanmaktadır? Bu tufan, bildiğimiz tufan efsanesinden etkilenmiş midir?
SORU 99: Suyun yanı sıra dünyayı yok eden yangın motifi nasıl işlenmektedir?
SORU 100: Âdetlerin, kurumların, törenlerin, teknik bilgilerin kökenleri de efsanelerle mi açıklanır?
KÜÇÜK SÖZLÜK
KAYNAKLAR