Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi (ABD, Arjantin, Azerbaycan, Brezilya ve Nijerya Örnekleri)

Özet İçindekiler Giriş Başkanlik Sistemi: Teori, Pratik Ve Tartişmalar Halit Tunçkaşık Abd Başkanlik Sistemi: “Ayri” Ama “Birlikte” Çalişan Organlar Konur Alp Koçak Siyasi İstikrar İle Demokratik Kurumsallaşma Arasinda Denge Arayişi: Arjantin Başkanlik Sistemi Halit Tunçkaşık Devlet Başkani Ekseninde Anayasal Sistem: Azerbaycan Başkanlik Sistemi Meltem Doğan Koalisyoncu Başkanlik Sistemi: Brezilya Mehmet Solak Afrika'da Abd Tipi Başkanlik Sistemi: Nijerya Federal Cumhuriyeti Murat Bilgin Sonsöz Mehmet Solak - Murat Bilgin Dizin DETAYLI İÇİNDEKİLER GİRİŞ BAŞKANLIK SİSTEMİ: TEORİ, PRATİK VE TARTIŞMALAR KAVRAMSAL ÇERÇEVE BAŞKANLIK SİSTEMİNİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI Avantajları Dezavantajları TARİHİ VE SİYASİ ARKA PLAN DÜNYADA BAŞKANLIK SİSTEMİ TÜRKİYE'DE BAŞKANLIK SİSTEMİ TARTIŞMALARI Başkanlık Sistemi Lehindeki Görüşler Başkanlık Sistemi Aleyhindeki Görüşler SONUÇ KAYNAKÇA ABD BAŞKANLIK SİSTEMİ: “AYRI” AMA “BİRLİKTE” ÇALIŞAN ORGANLAR GİRİŞ ABD HAKKINDA GENEL BİLGİ ABD ANAYASASI'NIN TARİHÎ VE SİYASÎ ARKA PLANI İngiliz Monarşisine Karşı Mücadele: Amerikan Bağımsızlık Savaşı Koloniler'den Konfederasyona: Güçler Birliği Federal Kurucu Meclis ve Anayasanın Kabulü ANAYASAL ORGANLAR Yasama Organı: Kongre Temsilciler Meclisi Senato Kongrenin Görev ve Yetkileri Yürütme Organı: Başkan Başkanın Seçimi Başkanın Yetkileri Yargı Organı Genel Olarak Yüce Mahkeme ANAYASAL ORGANLAR ARASI İLİŞKİLER SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR Dış Politika Alanında Başkanın Üstünlüğü Kongrenin Bütçe Gücü ve Başkanın Sınırı SONUÇ KAYNAKÇA SİYASİ İSTİKRAR İLE DEMOKRATİK KURUMSALLAŞMA ARASINDA DENGE ARAYIŞI: ARJANTİN BAŞKANLIK SİSTEMİ 1. GİRİŞ ARJANTİN HAKKINDA GENEL BİLGİ ARJANTİN'İN YAKIN SİYASİ TARİHİ ANAYASAL ORGANLAR Yasama Organı: Kongre Temsilciler Meclisi Senato Kongrenin Yetkileri Kanun Yapım Süreci Yürütme Organı Başkan Başkanın Yetkileri Başkanın Sorumluluğu ve Görevden Alınması Başbakan ve Bakanlar Kurulu Yargı Organı Yargıyla İlgili Genel İlkeler Yüksek Mahkeme ANAYASAL ORGANLAR ARASI İLİŞKİLER Kongrenin Yetkileri, Gücü ve Diğer Organlarla İlişkileri Kongre-Eyalet Valileri-Başkan İlişkisi Siyasi Partiler ve Kongre Kongrenin Zayıflığının Nedenleri Başkanın Yetkileri, Gücü ve Diğer Organlarla İlişkileri 1983 Sonrası Başkanlar ve Siyasi Gelişmeler Başkanın Önemli Yetki Alanları ve Bunların Kullanımıyla İlgili Sorunlar Başkan-Bakanlar Kurulu İlişkisi Başkanın Özerk Kurumlarla İlişkileri Başkanın Gücünü Sınırlamaya Yönelik Kurumlar ve Etkinlikleri Yargı Organının Gücü ve Diğer Organlarla İlişkisi Genel Yargı Sorunları Yargı Konseyi Yüksek Mahkeme Yüksek Mahkemenin Yürütmeye Karşı Tutumu SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR SONUÇ KAYNAKÇA DEVLET BAŞKANI EKSENİNDE ANAYASAL SİSTEM: AZERBAYCAN BAŞKANLIK SİSTEMİ GİRİŞ AZERBAYCAN HAKKINDA GENEL BİLGİ AZERBAYCAN SİYASİ TARİHİ ANAYASAL ORGANLAR Yürütme Organı Devlet Başkanı Başbakan ve Bakanlar Kurulu Yasama Organı Milli Meclis Kanun Yapım Süreci Anayasa Değişikliği Anayasa Mahkemesi ANAYASAL ORGANLAR ARASI İLİŞKİLER Devlet Başkanı-Parlamentİlişkileri Yasama Faaliyeti Hükümet Kurma Devlet Başkanının Yetkilerini Artıran Düzenlemeler Seçim Sistemine İlişkin Düzenlemeler Devlet Başkanı-Yargı İlişkileri Parlamento-Yargı İlişkileri SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR Hükümet Sistemi Üzerine Tartışmalar Siyasal Rejimin Niteliği Üzerine Tartışmalar Sistemin İşleyişi Üzerine Tartışmalar Yürütme İle Uyumlu Parlamentonun Varlığı Zayıf Muhalefet Kusurlu Seçimler İktidarı Güçlendiren Diğer Sebepler SONUÇ KAYNAKÇA KOALİSYONCU BAŞKANLIK SİSTEMİ: BREZİLYA 1. GİRİŞ 2. BREZİLYA HAKKINDA GENEL BİLGİ 3. SİYASİ TARİH ANAYASAL ORGANLAR Yasama Organı Temsilciler Meclisi ve Senato Yasama Süreci Anayasa Değişikliği Süreci Yürütme Organı Devlet Başkanı Bakanlar Yargı Organı ANAYASAL ORGANLAR ARASI İLİŞKİLER Yasama-Yürütme İlişkileri Yargı-Yasama/Yürütme İlişkileri SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR Olumsuz Değerlendirmeler Olumlu Değerlendirmeler SONUÇ KAYNAKÇA EKLER AFRİKA'DA ABD TİPİ BAŞKANLIK SİSTEMİ: NİJERYA FEDERAL CUMHURİYETİ 1. GİRİŞ NİJERYA HAKKINDA GENEL BİLGİ NİJERYA SİYASİ TARİHİ Sömürgecilik Öncesi (…-1862) İngiliz Sömürgeciliği (1862-1960) Birinci Cumhuriyet (1960-1966) Askeri Yönetimler ve İç Savaş (1966-1979) İkinci Cumhuriyet (1979-1983) Askeri Yönetimler ve Üçüncü Cumhuriyet (1983-1999) Dördüncü Cumhuriyet (1999- …) ANAYASAL ORGANLAR Yasama Organı Seçim Sistemi ve Siyasi Partiler Ulusal Meclisin Görev ve Yetkileri Yasama Süreci 4.1.4. Anayasa Değişikliği Süreci Yürütme Organı Başkanlık Seçimleri Başkanın Görev ve Yetkileri Başkanın Sorumluluğu ve Suçlandırılması Yargı Organı Federal Mahkemeler Anayasal Denetim ve Mahkemelerin Yetki Alanı ANAYASAL ORGANLAR ARASI İLİŞKİLER Başkanın Ulusal Meclisle İlişkileri Shehu Sagari Dönemi (1979-1983) Olusegun ObasanjDönemi (1999-2007) Umaru Musa Yar'Adua Dönemi (2007-2010) Goodluck Jonathan Dönemi (2010-…) Başkanın Diğer Organ ve Kurumlarla İlişkileri Başkanın Yargı ile İlişkileri Başkanın Bağımsız Kurumlarla İlişkileri Başkanın Yerel Yönetimlerle İlişkileri Başkanın Siyasi Partilerle İlişkileri SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR SONUÇ KAYNAKÇA EKLER DİZİN A Abubakar Abdulsalam Adams John Quincy Af yetkisi Afrika AGİT Alfonsin Raul Ricard Aliyev Haydar Aliyev İlham Amerikan Bağımsızlık Savaşı Amerikan devrimi Anayasa değişikliği Anayasa inşası Anayasa Mahkemesi Anayasal denetim Anayasal kanunlar Antlaşmalar Askeri darbe xxvii Askeri yönetim Asya Atama Azerbaycan Halk Cephesi (AHCP) B Bağımsız Devletler Topluluğu Bağımsız kurumlar bkz. özerk kurumlar Bağımsızlık Bildirgesi Barış ilanı Basit çoğunluk Başbakanlık hükümeti Başkan yardımcısı üstünlüğü parti üyeliği partisi Başkanlık hükümeti politika açıklamaları Başkomutan Biafra Cumhuriyeti Birinci Cumhuriyet Birinci Kıta Kongresi Borç tavanı Bölünmüş hükümet (divided government) Bush George W. Bütçe Büyük Uzlaşı C Capitanich Jorge CardosFernandHenrique Carey J. Michael Cep vetosu Cheibub Jose Antoni Cheney Dick Clinton William J. Cumhuriyet Konseyi Çatışma Çerçeve anayasa Çift meclis Çift meşruiyet xviii Çifte liderlik D Danışma Kurulu Dar bölge basit çoğunluk De la Rua Fernand Demokrasi Endeksi Demokratik Hareket Partisi Demokratik meşruiyet xvii Demokratik konsolidasyon xviii Devredilen kararnameler Dış politika Doğu Avrupa Dolaylı kanun önerisi Dördüncü Cumhuriyet Duhalde Eduard Dünya Yolsuzluk Algısı Endeksi Düzenleyici kurumlar E Ekonomik kriz Elçibey Ebulfeyz Electoral College Eyalet valileri F Federal müdahale Federalist Yazılar Federalizm Federasyon Federe devletler Ferman Fesih Filadelfiya FrancItamar 0.0.2021 Franklin Benjamin Freedom House bkz. Özgürlük Evi Fren ve denge G Geçici Önlemler Gensoru Geri gönderme bkz. vet Gerrymandering Goodluck Jonathan Görevden alma xviii Güçler ayrılığı (ilkesi)…bkz. kuvvetler ayrılığı Güçler birliği Güçleştirici vet Gündemin dondurulması Güvenoyu Güvensizlik oyu xviii H Haklar Bildirisi Halkın Demokratik Partisi (PDP) Hasanlı Cemil Hesap verebilirlik xviii xix Hibrid/Karma rejim Hukuk devleti Hükümet istikrarı Hükümet istikrarsızlığı I Independence Hall İ İç savaş İhtiyaç doktrini İki dönem (şartı/seçilme) İkinci Cumhuriyet İkinci Dünya Savaşı İkinci Kıta Kongresi İktidar merkezileşmesi İmparatorvari başkanlık (imperial presidency) İngiliz Monarşisi İstifa İstikrarlı yönetim İstikrarsızlık İşçi Partisi İvedilik talebi J Jefferson Thomas K Kabine Kabine hükümeti Kamu yararı davaları Kanun hükmünde kararname Kanun önerisi Kanun teklifi bkz. yasa teklifi Kanun yapım süreci bkz. Yasama süreci Karma Komisyon Katılık Kazananın her şeyi alması Kazuistik anayasa Kendi geleceğini belirleme hakkı − Kısmi vet − Kirchner Nestor − Kirchner Cristina Fernandez de Kongre Kongre hükümeti Kurucu Meclis 01.0.1 Kurumsal zayıflık Kuvvetler ayrılığı xvii xix Karşı imza − Komisyonlar − Medya Kitle partileri − Klasik başkanlık sistemi − Koalisyon Koalisyoncu başkanlık Kohabitasyon − Komiteler Konfederasyon Maddeleri Konfedere yapı L Latin Amerika xx Lijphart Arend Linz Juan Lula da Silva M − Madison James − Mahkemeler − Mainwaring Scott Mali kaynak akışının kesilmesi Marbury v. Madison Davası Marshall John Meclis araştırması MellFernandCollor de Menem Carlos Saul MensalãSkandalı Mesaj gönderme yetkisi Milli Meclis Milli Savunma Konseyi. Milli Şura Modern sultancı rejim Muhalefet xix Mutlak çoğunluk Mutlak vet Muttalibov Ayaz Müdahale (intervention) Müsavat Partisi Müşterek kararlar Müzakere Komitesi (Conference Committee) N Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti New Jersey Planı Nispi temsil Nitelikli çoğunluk Nixon Richard M. O Obama H. Barack ObasanjOlusegun OECD ülkeleri Olağanüstü hal kararnameleri Ombudsman Oturum (hearing) Oy hakkı Ö Örtülü ödenek Özerk kurumlar bkz. bağımsız kurumlar Özgürlük Evi bkz. Freedom House P Peronist Parti (VF) Parti disiplini xix Parti grupları Parti içi demokrasi Patronaj ilişkileri Peron Juan Doming Peronist Adalet Partisi (PJ) Piqueter R Radikal Yurttaş Birliği (UCR) Rasizade Artur Rasyonelleştirilmiş parlamentarizm Referandum Roosevelt Franklin D. Rousseff Dilma S Shagari Shehu Sağlık sigortası sistemi /reformu Sandalye dağılımı Sarney Jose Savaş ilanı Sayıştay Seçilme yaşı Seçim Kanunu Seçim sistemi xvii Seçimsel otoriter rejim Senatxviii Serencam (emirname) Shugart Matthew S. Sıfır toplamlı oyun Sıkıyönetim Silahlı kuvvetler Sivil yönetim Siyasi istikrar xviii xix istikrarsızlık kriz xix meşruiyet xvii xviii partiler xvii sığınma yargı Soruşturma komisyonu Sömürge Suçlandırma (impeachment) 0.0.2021 Süper başkanlık T Tam vet Tek başına yürütme (unitary executive) Temsilciler Meclisi Temyiz Mahkemesi 0.0.2021 Tocqueville Alexis de Truman Harry U Ulusal Meclis Uluslararası Şeffaflık Örgütü United States v. Nixon Davası Uzlaşı Kararları Uzlaşma Komisyonu xvii Uzlaşma kültürü Ü Üçüncü Cumhuriyet V Vatandaşlık Vetbkz. Geri gönderme Virginia Planı W Washington George Watergate Skandalı Westminster Modeli Wilson Woodrow Y Yarıotoriter rejim Yasa teklifi bkz. kanun teklifi Yasama süreci bkz. Kanun yapım süreci Yasama Süreci Ortak Komisyonu Yasama sürecini başlatma yetkisi Yedi Yıl Savaşları Yeni Azerbaycan Partisi (YAP) Yeni Teklif (Clean Bill) Yetki suistimali Yolsuzlukla Mücadele Kurumu Youngstown Co. v. Sawyer Davası Yrigoyen Hipolit Yüce Mahkeme Yüksek Mahkeme Yüksek Sovyet Yürütme anlaşmaları Yürütme kararnamesi (executive order) Yürütmenin ayrıcalığı (executive privilege) Yar'adua Umaru Musa Yargı Konseyi Z Zorunluluk ve aciliyet kararnameleri (DNU)