Türkiye Beslenme Rehberi

Türkiye Beslenme Rehberi Kitabı Pdf e-kitap oku / indir

Prof. Dr. A. Gülden Pekcan, Prof. Dr. Nevin Şanlıer, Prof. Dr. Murat Baş, Prof. Dr. Sevil Başoğlu ve Prof. Dr. Nilüfer Acar Tek'in editörlüğünü yaptığı; Doç. Dr. Nazan Yardım, Dyt. Nermin Çelikay ve Gıda Müh. Ertuğrul Çelikcan'ın yayına hazırladığı Türkiye Beslenme Rehberi kitabını Okuryazar'ın dijital kitaplığında Pdf e-kitap olarak okuyabilir, indirebilirsiniz.

Türkiye Beslenme Rehberi Kitabı İçindekiler

BÖLÜM 1. BESİNE DAYALI BESLENME REHBERİ

Önemi
Tarihçesi
Dünya’da durum
Türkiye’de durum
Kaynaklar

BÖLÜM 2. BESİN ÖGELERİ ve BESİN GRUPLARI

Tanımlar
Besin ve besin ögesi
Enerji ve makro besin ögeleri
Mikro besin ögeleri: Vitaminler ve mineraller
Besin Grpları
Süt ve ürünleri
Süt ve ürünleri tüketiminin önemi
Öneri: Süt ve ürünlerinin günlük tüketim miktarları
Et ve ürünleri, yumurta ve kurubaklagiller ile sert kabuklu yemişler/ yağlı tohumlar
Et ve ürünleri, yumurta ve kurubaklagiller / yağlı tohumların tüketiminin önemi
Et ve ürünleri tüketiminin önemi (kırmızı et, kanatlı eti, balık ve deniz ürünleri)
Yumurta tüketiminin önemi
Kurubaklagiller ve sert kabuklu yemişler/yağlı tohumların tüketiminin önemi
Öneri:  Et ve ürünleri, yumurta ve kurubaklagiller ile sert kabuklu yemişler / yağlı tohumların günlük tüketim miktarları
Taze sebze ve meyveler
Taze sebze ve meyve tüketiminin önem
Öneri: Taze sebze ve meyve tüketim miktarları
Ekmek ve tahıllar
Ekmek ve tahıl tüketiminin önemi
Öneri: Ekmek ve tahılların günlük tüketim miktarları
Yağlar
Yağ tüketiminin önemi ve yağ türleri
Öneri: yağların günlük tüketim miktarları
Şekerler
Şeker tüketiminin önemi
Öneri: Şekerlerin günlük tüketim miktarları
Su ve içecekler
Su ve diğer içecekler
Yeterli su ve sıvı tüketiminin önemi
Öneri: İçeceklerin günlük tüketim miktarları
Kaynaklar

BÖLÜM 3. SAĞLIKLI VÜCUT AĞIRLIĞININ SAĞLANMASI ve KORUNMASI

Genel Bilgi
Şişmanlığın Saptanması
Beden Kütle İndeksine (BKİ) göre değerlendirme
Bel çevresine göre değerlendirme
Bel / kalça çevresi oranına göre değerlendirme
Bel çevresi / boy uzunluğu oranına göre değerlendirme
Boyun çevresi ölçümüne göre değerlendirme
Şişmanlık ve Sağlık Etkileşimi
Vücut Ağırlığının Yönetimi ve Enerji Dengesi
Fiziksel Aktivite Düzeyinin Arttırılması
Kaynaklar

BÖLÜM 4. TÜKETİMİNİN ARTIRILMASI GEREKEN BESİNLER ve BESİN ÖGELERİ

Giriş
Taze Sebze ve Meyveler
Süt ve Ürünleri
Balık ve Deniz Ürünleri, Diğer Omega-3 İçeren Besinler
Posa Tüketimi
D Vitamini Kaynağı Güneşten Yararlanma

BÖLÜM 5. TÜKETİMİNİN AZALTILMASI GEREKEN BESİNLER ve BESİN ÖGELERİ

Giriş
Doymuş Yağ ve Trans Yağ Tüketimi
Tuz Tüketimi
Şeker Tüketimi
Alkol Tüketimi
Kaynaklar

BÖLÜM 6. BESİN GÜVENLİĞİ ve İLKELER

Genel Bilgiler
Besin Güvenliğini Bozan Tehlikeler
Sık Görülen Besin Kaynaklı Zehirlenme Etmenleri ve Kontrol Önlemleri
Besin Güvenliğini Sağlama Yolları
Fiziki koşullar ve araç-gereç hijyeni
Kişisel hijyen
Besin Güvenliği
Satın alınma sırasında gıdaların etiketlerinin okunması
Besinlerin depolanması
Besinlerin hazırlanması ve pişirilmesi
Besinlerin servisi
Risk Gruplarına Yönelik Besin Güvenliği Önerileri
Kaynaklar

BÖLÜM 7. ANNE SÜTÜNÜN KORUNMASI, DESTEKLENMESİ ve GELİŞTİRİLMESİ, TAMAMLAYICI BESLENME

Anne Sütünün Desteklenmesi ve Geliştirilmesi
Anne sütünün önemi
Anne sütünün yararları
Anne açısından yararları
Bebek açısından yararları
Toplumsal yararları
Anne sütü ile beslenme durumu
Anne sütünün özellikleri ve bileşimi
Emzirmenin korunması, desteklenmesi ve geliştirilmesi
Kaynaklar
Tamamlayıcı Beslenme
Giriş
Tamamlayıcı beslenme ve önemi
Öneriler
Kaynaklar

BÖLÜM 8. YAŞAM SÜRECİNDE BESLENMENİN ÖNEMİ ve ENERJİ DENGESİ

Gebelik ve Emziklilik Döneminde Beslenme
Giriş
Genel öneriler
Okul Öncesi Dönemde Beslenme
Giriş
Büyümenin izlenmesi ve geliştirilmesi
Beslenme sorunları
Genel öneriler 
Okul Çağı ve Adolesan (Ergenlik) Döneminde Beslenme
Giriş
Genel öneriler
Beslenme sorunları
Kaynaklar
Yetişkin Dönemde Beslenme
Yetişkin dönemde sağlıklı beslenme önerileri
Kaynaklar
Yaşlılık Döneminde Beslenme
Yaşlıda sağlıklı beslenme önerileri
Kaynaklar

BÖLÜM 9. ÖZEL DURUMLARDA BESLENME

Şişmanlık ve Vücut Ağırlığı Yönetimi
Şişmanlık ve vücut ağırlığının yönetimi
Vücut ağırlığı nasıl değerlendirilir?
Şişmanlık ve beslenme tedavisi
İşçi Beslenmesi
İşçilerde enerji ve besin ögeleri gereksinimleri
İşçilerin kurum ve/veya kendileri tarafından sağlanabilecek beslenmelerine ilişkin öneriler
Kaynaklar
Sporcu Beslenmesi
Giriş
Sporcularda sıvı tüketimi
Sporcularda enerji ve besin ögeleri gereksinimi
Antrenman ve müsabaka öncesi beslenme özellikleri
Ergojenik yardımcılar
Kaynaklar
Vejetaryen Beslenmesi
Vejetaryen diyetlerin besin içeriği ve beslenme yönünden değerlendirilmesi
Özel durumu olan vejetaryen bireylerde beslenmenin özellikleri
Öneriler
Kaynaklar

BÖLÜM 10. EKLER

Türkiye İçin Enerji ve Besin Öğeleri Referans Değerlerinin Belirlenmesi
Enerji için referans değerlerin belirlenmesi. 
Protein için referans değerlerin belirlenmesi
Mikro ve diğer makro besin ögeleri için referans değerlerin belirlenmesi
Besin Gruplarının Standart Porsiyon Ölçülerinin ve Miktarlarının Belirlenmesi
Standart ölçü araçlarının tanımlanması
El ve parmak ölçülerinin porsiyon tahmininde kullanılması
Süt-yoğurt-peynir grubu gıdaların porsiyon miktarlarının belirlenmesi
Et, tavuk, yumurta, balık, kurubaklagil, kabuklu yemiş - yağlı tohum grubunun porsiyon miktarlarının belirlenmesi 
Ekmek ve tahılların standart porsiyon ölçü ve miktarlarının belirlenmesi
Meyve ve sebzelerin standart porsiyon ölçü ve miktarlarının belirlenmesi
Beslenme Örüntülerinin Oluşturulması
Beslenme Örüntüleri İçinde İsteğe Göre Tüketilecek Besinlerin Payının Belirlenmesi
Kaynaklar
Ekler

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 2.1. Bazı vitaminlerin kaynakları ve yetersizlik belirtileri
Tablo 2.2. Bazı minerallerin kaynakları ve yetersizlik belirtileri
Tablo 2.3. Dehidratasyon düzeyinin farklı etkileri
Tablo 2.4. Günlük tüketilmesi önerilen toplam sıvı miktarı (mL/gün) (EFSA, 2010)
Tablo 3.1. Yetişkinlerde Beden Kütle İndeksinin (BKİ) değerlendirilmesi
Tablo 3.2. Yetişkinlerde bel çevresi ölçümünün değerlendirilmesi
Tablo 3.3. Bel çevresi/boy uzunluğu oranının sınıflandırılması (Ashwell sınıflaması)
Tablo 3.4. Şişmanlığın neden olduğu sağlık sorunları
Tablo 6.1. Yaygın olarak besin kaynaklı hastalıklara neden olan patojen bakteriler
Tablo 6.2. Besinlerin muhafaza sıcaklıkları
Tablo 6.3. Etlerin pişirme sıcaklığı ve süreleri
Tablo 7.1. Kolostrum ve olgun anne sütünün besin ögeleri bileşimi (100 mL)
Tablo 7.2. Yedi-24 ay çocuklarda ortalama enerji gereksinimi (AR)
Tablo 7.3. Yedi-24 ay çocuklarda vitaminler için önerilen yeterli alım (RDA/AI) ve tolere edilebilir üst düzey (UL) alım miktarları
Tablo 7.4. Yedi-24 ay çocuklarda mineraller için önerilen yeterli alım (RDA/AI) ve tolere edilebilir üst düzey (UL) alım miktarları
Tablo 7.5. Yedi-24 ay çocuklarda bazı mikro besin ögelerinin tahmini ortalama gereksinim (EAR) miktarları
Tablo 7.6. Altı-23 aylık (6-23) aylık çocukların tamamlayıcı besin alma sıklığı, miktarı ve kıvamı
Tablo 8.1. Gebelik öncesi beden kütle indeksine göre gebelik süresince uygun vücut ağırlığı kazanımı
Tablo 8.2. Erkek çocukların yaşa göre BKİ persentil değerleri (kg/m2)
Tablo 8.3. Kız çocukların yaşa göre BKİ persentil değerleri (kg/m2)
Tablo 8.4. Erkek çocukların yaşa göre BKİ persentil değerleri (kg/m2)
Tablo 8.5. Kız çocukların yaşa göre BKİ persentil değerleri (kg/m2)
Tablo 9.1. Çalışma türlerine göre erkek ve kadın işçilerin enerji harcama standartları
Tablo 9.2. 1750 kkalorilik dengeli beslenme için gerekli temel besin grupları
Tablo 9.3. İşçilerin evden getirebileceği kumanya örnekleri
Tablo 9.4. Rafineri işçilerine yönelik set-seçimsiz (4 kap) menü iskeleti örneği
Tablo 9.5. Gün içerisinde tüketilmesi gereken besin grupları ve porsiyon miktarları
Tablo 9.6. Diyet enerjisine göre besin ögeleri miktarlarının hesaplanması
Tablo 9.7. Bazı besinlerin bir porsiyonlarında bulunan önemli bazı besin ögelerinin miktarı
Tablo 10.1. Diyet referans değerleri
Tablo 10.2. Faktöriyel yöntem ile toplam enerji harcamasının hesaplanması
Tablo 10.3. Dinlenme enerji harcamasının hesaplanmasında kullanılan Henry 2005 eşitlikleri
Ek 1.1.1. Erkek çocuk ve adolesanlar için fiziksel aktivite düzeyine göre enerji gereksinimi ve enerji referans değerleri
Ek 1.1.2. Kız çocuk ve adolesanlar için fiziksel aktivite düzeyine göre enerji gereksinimi ve enerji referans değerleri
Ek 1.1.3. Yetişkin erkekler için fiziksel aktivite düzeyine göre enerji gereksinimi ve enerji referans değerleri
Ek 1.1.4. Yetişkin kadınların fiziksel aktivite düzeyine göre enerji gereksinimi ve enerji referans değerleri
Ek 1.2.1. Protein için önerilen yeterli alım miktarları (g/gün) ve referans alım aralığı (%)
Ek 1.2.2. Bebek, çocuk, adolesan ve yetişkinler için önerilen amino asit puanlama örüntüsü (besinlerin veya diyetin protein kalitesinin belirlenmesinde kullanılan referans değerler)
Ek 1.3.1. Protein, karbonhidrat, yağ icin referans alım aralıkları (%) ve elzem yağ asitlerinin enerji alımına katkısı (%)
Ek 1.4.1. Yağ asitleri, karbonhidrat ve posa icin yeterli alım miktarları
Ek 1.5.1. Vitaminler icin onerilen yeterli alım miktarları
Ek 1.5.2. Mineraller icin onerilen yeterli alım miktarları
Ek 1.5.3. Vitaminler icin tolere edilebilir ust duzey (UL) alım miktarları
Ek 1.5.4. Mineraller icin tolere edilebilir ust duzey (UL) alım miktarları
Ek 1.5.5. Protein ve bazı mikro besin ogelerinin tahmini ortalama gereksinim miktarları (EAR/AR)
Ek 2.1.1. Sut-yoğurt-peynir grubu besinlerin standart porsiyon olculeri ve miktarları
Ek 2.1.2. Sut-yoğurt-peynir icin onerilen gunluk toplam porsiyon miktarları
Ek 2.1.3. Et-tavuk-balık-yumurta-kurubaklagil-yağlı tohum-sert kabuklu yemişler için standart porsiyon olculeri ve miktarları
Ek 2.1.4. Et-tavuk-balık-yumurta-kurubaklagil-yağlı tohum-sert kabuklu yemişler için onerilen gunluk toplam porsiyon miktarları
Ek 2.1.5. Ekmek ve tahıl grubu besinler icin standart porsiyon olculeri ve miktarları
Ek 2.1.6. Ekmek ve tahıllar icin onerilen gunluk toplam porsiyon miktarları
Ek 2.1.7. Sebzelerin standart porsiyon olculeri ve miktarları
Ek 2.1.8. Sebzeler icin onerilen gunluk toplam porsiyon miktarları
Ek 2.1.9. Meyveler icin standart porsiyon olculeri ve miktarları
Ek 2.1.10. Meyveler icin onerilen gunluk toplam porsiyon miktarları
Ek 2.1.11. İsteğe bağlı tercih edilen besin miktarlarının standart miktara gore katları
Ek 2.1.12. İsteğe bağlı tercih edilen sağlıklı alternatifler; yağlı tohumlar ve sert kabuklu yemişlerin ., ⅔, ., 1, 1⅓ porsiyonlarına karşılık gelen servis olcu ve ağırlıkları
Ek 2.3.1. Besinlerin standart porsiyonlarının enerji ve besin ogesi içerikleri Ek 2.3.2. İsteğe bağlı tuketilen besinlerin enerji ve besin ogesi içerikleri
Ek 2.3.3. Sıvı yağ alternatifi olarak tuketilebilecek zeytin ceşitleri ve yaklaşık 1 tatlı kaşığı (5g) sıvı yağa eşdeğer miktarları
Ek 3.1.1. Enerji duzeylerine gore besin gruplarından onerilen gunluk veya haftalık porsiyon miktarları
Ek 3. 1. 2. TUBER 2015 beslenme oruntulerinin elzem enerji duzeyi, isteğe gore tüketilen besinlerin payı
Ek 3.2.1. Beslenme oruntulerinin enerji ve besin ogesi içerikleri
Ek 3.3.1. Beslenme oruntulerinin enerji duzeylerinin yaş, cinsiyet ve fiziksel aktivite durumuna gore cocuk, adolesan ve yetişkinler icin enerji gereksinimleri ile eşleştirilmesi
Ek 3. 4.1. Beslenme oruntulerinin yeterliliğinin değerlendirilmesi icin yaşa ve cinsiyete gore enerji ve besin ogesi hedefleri: Erkek
Ek 3.4.2. Beslenme oruntulerinin yeterliliğinin değerlendirilmesi icin yaşa ve cinsiyete gore enerji ve besin ogesi hedefleri: Kadın
Ek 3.4.3. Beslenme oruntulerinin enerji ve besin ogesi iceriklerinin yaş, cinsiyet ve aktivite duzeyine gore enerji ve besin ogesi hedeflerini karşılama durumu
Ek 4.8.3. Fiziksel aktivite duzeyi (PAL) ve yaşam bicimi sınıflaması
Ek 4.8.4. Sağlığı koruyan ve geliştiren fiziksel aktivite duzeyine (PAL) ulaşma onerileri
Ek 5.1. Erkek cocuk (4 yaş)
Ek 5.2. Kız cocuk (10 yaş)
Ek 5.3. Adolesan erkek (16 yaş)
Ek 5.4. Yetişkin kadın (42 yaş)
Ek 5.5. Yetişkin erkek (36 yaş)
Ek 5.6. Yaşlı erkek (68 yaş)
Ek 6. Buyume standart/ referans değerleri, 0-19 yaş (WHO 2006, 2007)

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 2.1. Sağlıklı Beslenme Tabağı: Besin gruplarına göre sağlıklı beslenme tabağı
Şekil 2.2. Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Pramidi: Besin gruplarına göre sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite pramidi
Şekil 3.1. BKİ’nin pratik olarak boy uzunluğu ve vücut ağırlığı kullanılarak değerlendirilmesi
Şekil 3.2. Vücut yağ dağılımına göre vücut tipleri
Şekil 3.3. Enerji alımı ve harcamasını etkileyen etmenler
Şekil 6.1. Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği [29.12.2011 tarih ve 28157 (3. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete]
Ek 2.2.1. Kupa
Ek 2.2.2. Büyük bardak
Ek 2.2.3. Küçük kase
Ek 2.2.4. Büyük kase
Ek 2.2.5. Çukur tabak
Ek 2.2.6. Büyük düz tabak
Ek 2.2.7. Kepçeler
Ek 2.2.8. Yumruk
Ek 2.2.9. El
Ek 2.2.10. El ayası
Ek 2.2.11. Parmak boyları ve peynir ölçüleri
Ek 4.1.1. Toplum genelinde besin ögelerini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.2. Toplumda D vitaminini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.3. Toplumda kalsiyumu EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.4. Toplumda B1 vitaminini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.5. Toplumda Çinkoyu EAR’ın, düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.6. Toplumda C vitaminini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.7. Toplumda B6 vitaminini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.8. Toplumda A vitamini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.9. Toplumda B2 vitaminini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.10. Toplumda proteini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.11. Çocuk ve adolesanlarda proteini EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.12. Diyetin protein/enerji oranı EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.13. Toplumda folatı EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.1.14. Doğurganlık dönemi kadınlarda folatı EAR’ın altında, EAR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.1. Toplum genelinde besin ögelerini AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.2. Toplumda E vitaminini AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.3. Toplumda suyu AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.4. Toplumda lifi AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.5. Toplumda B12 vitaminini AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.6. Toplumda magnezyumu AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.7. Toplumda potasyumu AI’nın altında, AI düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.2.8. 5. ve 95. persentil demir alım miktarının “diyetle alınması öngörülen (RDA/PRI) demir miktarını yüzde karşılama oranları
Ek 4.3.1. Toplumda yağı AMDR aralığının altında, AMDR Düzeyinde ve Üstünde Alanların Durumu (%)
Ek 4.3.2. Toplumda karbonhidratı AMDR aralığının altında, AMDR düzeyinde ve üstünde alanların durumu (%)
Ek 4.3.3. Türkiye ortalama diyetinde sukroz, sukroz dışı glisemik karbonhidratlar, protein ve yağın toplam enerji alımına katkısı (%)
Ek 4.3.4. Türkiye ortalama diyetinde sukroz, sukroz dışı karbohidratlar, protein ve yağın toplam enerji alımı içindeki payı (kkal)
Ek 4.3.5. Türkiye’de bölgelere göre toplam yağ ve doymuş yağın enerji alımına medyan ve 97.5. persentil katkısı
Ek 4.3.6. Doymuş yağın enerjiye katkısı %10 ve üzerinde olanların durumu (%)
Ek 4.3.7. Bölgeler, cinsiyet ve yaş gruplarına göre medyan ve 97.5 persentil şeker tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.3.8. Şekerin enerji alımına katkısı (%)
Ek 4.4.1. Yiyeceklerle sodyum alımı ul değerinin üzerinde UL değerinde ve altında olanların durumu
Ek 4.5.1. Türkiye’de ortalama karışım diyetin DIAA / referans EAA oranı
Ek 4.5.2. Diyetin sindirilebilir amino asit skoru 100’ün altında, 100 ve üzerinde (DIAAS=100) olanların durumu (%)
Ek 4.6.1 Yetişkinlerde son bir ayda süt tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.2 Süt tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama süt tüketim miktarları (mL /gün)
Ek 4.6.3. Yetişkinlerde son bir ayda yoğurt tüketim sıklığı (%)
Ek. 4.6.4. Yoğurt tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama yoğurt tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.5. Yetişkinlerde son bir ayda peynir tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.6. Peynir tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin son 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama peynir tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.7. Yetişkinlerde son bir ayda kırmızı et tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.8. Kırmızı et tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama kırmızı et tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.9. Yetişkinlerde son bir ayda tavuk eti tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.10. Tavuk eti tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin ortalama tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.11. Yetişkinlerde son bir ayda yumurta tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.12. Yetişkinlerde tüketim sıklığına göre ortalama yumurta tüketim miktarı (g/gün)
Ek 4.6.13. Yetişkinlerde son bir ayda kurubaklagil tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.14. Kurubaklagil tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin ortalama tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.15. Proteinin gram başına maliyetinin protein kaynağı besinlere göre kıyaslanması (Aralık 2015-TL/g protein)
Ek 4.6.16. Yetişkinlerde son bir ayda yağlı tohum-sert kabuklu yemiş tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.17. Yağlı tohum sert kabuklu yemiş tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.18. Yetişkinlerin son bir ayda yeşil sebze tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.19. Yeşil yapraklı sebze tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama tüketim miktarlarıı (g/gün)
Ek 4.6.20. Yetişkinlerin son bir ayda patates tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.21. Patates tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama patates tüketim miktarları (g/gün)
Ek 4.6.22. Yetişkinlerin son bir ayda meyve tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.23. Meyve tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama meyve tüketim miktarı (g/gün)
Ek 4.6.24. Yetişkinlerin son bir ayda tam tahıl ekmeği tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.25. Yetişkinlerin son bir ayda beyaz ekmek tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.26. Yetişkinlerin son bir ayda gazlı içecekleri tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.27. Gazlı içecek tüketim sıklığına göre gruplandırılmış yetişkinlerin 24 saatlik besin tüketim kaydına dayanan ortalama sakkaroz ve gazlı içecek tüketim miktarı (ml/gün)
Ek 4.6.28. Yetişkinlerin son bir ayda hazır meyve suyu tüketim sıklığı (%)
Ek 4.6.29. Yetişkinlerde hazır meyve suyu tüketim sıklığına göre ortalama sakkaroz tüketim miktarı (g/gün)
Ek 4.7.1. Toplumda süt yoğurt ve peyniri TÜBER 2015 toplam porsiyon önerilerinin altında, öneriler düzeyinde ve üstünde tüketenlerin durumu
Ek 4.7.2. Toplumda et- tavuk-balık-yumurta- kurubaklagil-yağlı tohum-sert kabuklu yemişleri TÜBER 2015 toplam porsiyon önerilerinin altında-öneri düzeyinde ve üzerinde tüketenlerin durumu
Ek 4.7.3. Toplumda sebze ve meyve tüketiminin WHO toplam sebze-meyve önerisi ve TÜBER 2015 önerileri ile karşılaştırılması
Ek 4.7.4. Öneri karşılama gruplarına göre günlük ortalama süt-yoğurt-peynir tüketim miktarları
Ek 4.7.5. Et tavuk balık kurubaklagil yağlı tohum sert kabuklu yemişleri TÜBER 2015 önerilerinin altında öneriler düzeyinde ve üstünde tüketen bireylerin ortalama tüketim miktarları
Ek 4.7.6. Sebzeleri WHO toplam sebze-meyve önerisinin altında öneri düzeyinde ve üstünde tüketen bireylerin ortalama tüketim miktarları
Ek 4.7.7. Meyveleri WHO toplam sebze-meyve önerisinin altında öneri düzeyinde ve üstünde tüketen bireylerin ortalama tüketim miktarları
Ek 4.7.8. Toplumda tahıl grubu besinlerin yaş gruplarına göre tüketim miktarları
Ek 4.7.9. Toplam ekmek tüketimi ve ortalama sodyum alımı
Ek 4.8.1. Türkiye’de yetişkin erkeklerin fiziksel aktivite düzeyleri
Ek 4.8.2. Türkiye’de yetişkin kadınların fiziksel aktivite düzeyleri
Ek 4.8.5. Toplumdaki az aktif yetişkin erkeklerin her gün bir saat tempolu yürüyüş veya benzeri egzersiz alışkanlığı kazandığı varsayıldığında yaş gruplarına göre PAL düzeyleri
Ek 4.8.6. Toplumdaki az aktif yetişkin kadınların her gün bir saat tempolu yürüyüş veya benzeri egzersiz alışkanlığı kazandığı varsayıldığında yaş gruplarına göre PAL düzeyleri

ÖNSÖZ

Yaşam sürecinde yeterli ve dengeli beslenme büyüme ve gelişme, sağlığın korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi ile yaşam kalitesinin arttırılması için yadsınamaz temeldir. Yetersiz ve dengesiz bes- lenmeye bağlı pek çok hastalık hem maddi hem manevi hem de sosyal hayatta çeşitli olumsuzluklara yol açabilmekte, yaşam süresini ve kalitesini etkilemektedir. Ulusal sağlık politikasının ana hedefi de sağlıklı bireylerden oluşan sağlıklı bir topluma ulaşmaktır.

Türkiye’de yapılan beslenme ve sağlık araştırmalarının sonuçlarına göre birçok beslenme ve sağlık sorununun görüldüğü bilinmektedir. Akut ve/veya kronik beslenme yetersizliği (bodurluk, düşük kiloluluk, zayıflık), vita- min ve mineral yetersizlikleri (iyot, demir, kalsiyum, çinko, folat, D vitamini, B12 vitamini vb. yetersizlik hasta- lıkları), şişmanlık ve beslenmeye bağlı bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar (kardiyovasküler hastalıklar, tip II diyabet, bazı kanser türleri vb.) sıklıkla görülmektedir.

Günümüzde küreselleşme, kentleşme, bilgisizlik, yaşam biçimindeki değişiklikler sonucu sürdürülebilir besin güvencesi ve besin güvenliğinin sağlanamaması, beslenme alışkanlıklarında ve örüntüsündeki değişiklikler ile geleneksel besin kültüründeki kayıplar beslenme sorunlarının nedenlerinden bazılarıdır. Tüm bu değişiklikler düşük beslenme değeri olan doymuş yağ, şeker ve tuz içeriği yüksek, posa ve bazı vitamin ve mineraller açısın- dan yetersiz ürünlerin pazarlanmasını ve pazarda erişiminde artışı sağlamış, böylece bu ürünlerin tüketimleri de arttırmıştır. Bireylerin ve toplumun sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirilmesi, eğitilmesi, beslenmeye bağlı hastalıkların önlenmesi ve yaşam kalitesinin arttırılması için besin, beslenme, sağlık ve tarımsal politika- ların oluşturulması ve geliştirilmesi için rehberlik edilmesi, danışmanlık verilmesi gerekmektedir.

Bu amaçlar doğrultusunda besine dayalı rehberlerin oluşturulması, gerektiğinde güncellenmesi ve toplumun kullanımına sunulması bir zorunluluktur. Besine dayalı beslenme rehberleri ile tüm kötü beslenme sorunları- nın önlenmesi, bireylerin sağlıklı beslenmesi için toplumun sağlıklı olmasını sağlamak üzere kısa ve öz, bilim- sel kanıtlara dayalı, sağlıklı beslenme ve yaşam biçimini destekleyen mesajların verilmesi hedeflenmektedir. Beslenme rehberleriyle yaşa, cinsiyete, fizyolojik duruma ve fiziksel aktivite düzeyine göre gereksinim duyulan enerji ve besin ögelerine erişimin sağlanmasında besinlere dayalı yaklaşımlarla halkın anlayabileceği bilgiler sunulmaktadır.

Bu rehber; T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Daire Başkanlığı ile Üniversitelerin Beslenme ve Diyetetik Bölümleri, Kurumların ilgili birimlerinin katılımı ve katkıları ile bu amaçlar doğrultusunda hazırlanmıştır. Rehberde besin çeşitliliğine dayalı sağlıklı beslenme ilkesiyle besin grupları, günlük tüketilmesi gereken miktarları ve porsiyon ölçüleri yaşa, cinsiyete göre verilmiş, şekillerle de tanımlanmıştır. Ayrıca tüketiminin artırılması ve azaltılması gereken besin ögeleri ve besinler irdelenmiştir.

Ayrıca, Türkiye’de beslenme konusunda bilgi kirliliğinin önlenmesi, halka verilen sağlıklı beslenme mesajlarında birlikteliğin sağlanması, halka bilimsel kanıtlara dayalı, anlaşılır bilginin ulaştırılması, beslenme ve sağlık sorunlarının önlenmesi, sağlığın iyileştirilmesi ve geliştirilmesine de katkı sağlanması amaçlanmıştır. Umarız tüm sağlık çalışanlarına ve topluma bu doğrultuda yarar sağlar.

Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) 2015’nin hazırlanmasında anahtar kuruluş olan, desteğini esirgemeyen ve organizasyonu sağlayan T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığına, Üniversitelerin Beslenme ve Diyetetik Bölümleri’ne ve farklı kurumların ilgili birimlerinden katkı veren kişiler ile bilgi dağarcığını rehbere yansıtan tüm bilim insanlarına ve profesyonellere teşekkürlerimizi sunarız.

Editörler

Konu: E-kitap oku, E-kitap indir, Pdf kitap oku, Pdf kitap indir, Tıp Sağlık, Beslenme kitapları