Hafız Kemal Bey kimdir? Hayatı, Albümleri, Şarkıları

Hafız Kemal Bey, 21 Temmuz 1882 tarihinde İstanbul’da Şehremini semtindeki Tatlıkuyu Mahallesinde doğdu. Bu yüzden Tatlıkuyulu Hâfız Kemal olarak da tanınır. Babası deri ticaretiyle meşgul olan saraç Âgâh Efendi’dir. Annesi ise köklü bir İstanbullu ailenin kızı olan Feride Hanım’dır. Üç kardeşin en büyüğü olarak dünyaya gelen Hafız Kemal Bey ilk eğitimini Baki Ali Paşa Mahalle Mektebi’nde aldı. Kuran hafızlık eğitimine de o yıllarda başladı. İlkokulu bitirince Fatih Merkez Rüştiyesi’ne (ortaokuluna), ardından Vefa İdadisi’ne (lisesine) devam etti. Arapça, Farsça öğrenirken bir yandan da müzik dersleri aldı.

Mûsiki konusunda ilk önce Kasımpaşa’daki Küçük Piyale Paşa Camii imamı Cemal Efendi’den, daha sonra ise Bestenigâr Ziyâ Bey, Muallim Kazım Uz ve Hacı Kirami Efendi gibi dönemin önemli müzisyenlerinden dersler aldı. 

Tiz, parlak ve geniş oktavlı sesiyle kısa zamanda müzik çevrelerinin dikkatini çekti. 1900’lerden itibaren şöhret kazanmaya başlayan Hâfız Kemal Bey, dönemin en iyi mevlidhan ve gazelhanları arasında yer aldı. 

İlk görev yeri Tophane Camii olan Hafız Kemal Bey, ardından Nusretiye Camii müezzinliği yaptı. Daha sonra ise hayatının geri kalanını geçireceği Süleymaniye Camii baş müezzinliğine getirildi.

İstanbul Radyosu’nun ilk kuruluşunda Hâfız Sadettin Kaynak ile birlikte programlara katılmıştır. İstanbul’da müzik öğretmeni yetiştiren Darül Elhan Heyeti üyeliğinde bulunmuş. Darül Elhan tasnif heyetinin notaya aldığı klasik repertuvarı Dârülelhan Arşivi için plaklara okumuştur. Devrin meşhur sâzendeleri eşliğinde Columbia ve Odeon şirketleri için hazırladığı plaklara gazeller ve Hâfız Sadettin ile birlikte şarkılar okumuştur. Konser ve plak çalışmalarını yurt dışında da devam ettirmiştir. 1928 yılında plak doldurmak için saz heyeti ile Almanya’ya, Berlin’e gitmiş; Columbia firmasının çıkardığı plaklara gazeller, şarkılar ve beş plaktan oluşan mevlit okumuştur. Sadettin Kaynak ile bir dizi eserin kaydını yapmıştır. Hafız Kemal Bey, geleneksel fasıl icrası anlayışıyla yapılan kayıtlarda, şarkıların yanında türküler de okumuştur. Darül Elhan plakları dışında, Columbia, Odeon ve Sahibinin Sesi firmaları için de 80 eserden oluşan 40 plak kaydı gerçekleştirdi. Ölümünden önce Sahibinin Sesi firması için yaptığı plaklara türküler ve zeybek havaları da okudu.

Hafız Kemal Bey 1930 yılında Paris’e, 1931 yılında ise Atina’ya konser vermek üzere gitmiştir. Atina’ya Venizelos’un daveti ve Atatürk’ün isteğiyle gittiği aktarılır. 1 Temmuz 1930 tarihinde konservatuvarda göreve başlayan Hafız Kemal Bey, soyadı kanunundan sonra Gürses soyadını almıştır. Bu soyadı yine kendisine Atatürk’ün verdiği söylenir.

Osmanlı Devleti’nin son döneminde yetişmiş ünlü hânendelerden olan Hâfız Kemal Bey özellikle okuduğu ezan, mevlid ve gazelleriyle tanınmıştır. Arkadaşlarından Ali Rıza Sağman onun “pestleri kaba, tizleştikçe inceleşen, dâvûdî, falsosuz, tatlı bir sesi”nin olduğunu söyler. Minarelerde okuduğu ezanı dinlemek için camilerin önünde büyük kalabalıkların toplandığı söylenir.

Hâfız Kemal, dinî ve din dışı sahada geniş bir repertuvar sahibi olup meşhur mevlidhan Hasan Rızâ Efendi (Said Paşa imamı) tavrında mevlid okurdu. Güfte-beste uyuşmasının bütün inceliklerini ortaya koyduğu icrasında kendine has bir üslûp geliştirdiği kabul edilir. Onun mevlid ve gazel tavrını en iyi şekilde alıp uygulayan talebeleri Hâfız Hüseyin Tolon ile Sadi Hoşses olmuştur. Beş plaktan oluşan “Mevlid”i dönemin mûsiki meraklılarının elinde dolaşan eserler arasındadır.

Hâfız Kemal Bey çok yönlü bir kişiliğe sahiptir. Aralarında Ali Rıza Şengel, Tahsin Karakuş, Nuri Halil Poyraz, Sadettin Kaynak, Selahattin Pınar, Sadi Işılay, Kemal Batanay, Sadi Hoşses, Hafız Burhan Sesyılmaz gibi isimlerin bulunduğu heyetle haftada bir gün toplanır meşk ederdi. 1927 yılında kütüphanecilik kurslarına gitmiş, Süleymaniye Kütüphanesi’nde çalışmıştır. Okul yıllarında güreş yapmış, yüzme takımında yer almış, sporculuk yapmıştır. Her yıl Kırkpınar güreşlerini izler ve ölmüş pehlivanlar için Selimiye Camii’nde düzenlenen mevlidi kendisi okumuştur. En büyük meraklarından biri ise okçuluktu. İstanbul Ok Spor Kulübü’nün kurucuları arasındaydı ve okçuluktan çok sayıda madalya kazanmıştı. Çanakkale Savaşı’nda, hekim olan küçük kardeşi Vasıf Bey ile aynı zamanda bulunmuş, savaş esnasında yara almış, gazi olmuştur. Yine Atatürk’ün yönlendirmesiyle, her yıl Çanakkale Savaşı yıl dönümünde, Çanakkale’de şehitler için Kuran ve mevlitler okumuştur.

Hafız Kemal Bey ik evlilik yapmıştır. İlk evliliğini Hacı Kadri Efendi’nin kızı Şükriye Hanım’la yapmış; bu evlilikten Müeyyet Güney ve Naciye Melahat isimli iki kızı dünyaya gelmiştir. İlk eşini genç yaşta kaybedince Müjgan Hanım’la evlenmiştir. Bu evlilikten de üç kızı olmuştur: Velice Bilge, Ayten Gürses ve Yıldız Demirel.

Hâfız Kemal Bey, hayatının son yıllarında kalp hastalığına yakalanmış; 9 Ağustos 1939 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Mezarı, Edirnekapı Mezarlığı yakınında bulunan divan şairi Bâkî’nin kabrinin yanındadır.

(*) Dârülelhan nedir?

Dârülelhan Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okuludur. İstanbul’da 1917-1927 yılları arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumudur. Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne (Eğitim Bakanlığı’na) bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem Batı müziğini bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kurulmuştur.

Hafız Kemal Bey Albümleri:

Hafız Kemal Bey (2006)

Mevlid

Okunur Sihri Füsun Nur-i Nigahında Senin (Çeşitli sanatçılar, Gazeller 3 Albümü içinde) (2006)

Konu: Hafız Kemal Bey kimdir? Hayatı, Albümleri, Şarkıları, müzik dinle, Klasik Türk Müziği türü müzikler