Türkiye'de yine, yeniden X yani Twitter'dan bir kaçış dalgası başladı. Ben bunu digital göç, digital mültecilik olarak adlandırıyordum çok uzun zamandır. Yoğun kullanılan platformalara yönelik siyasi baskılar ve platform sahiplerinin siyasi iktidarlarla ilişkilerini sürdürmek için yeniden şekillendirdikleri algoritmalar göçü tetikleyen en büyük sebep. X platformu uzun zamandır özgür bir medya platformu değil. Aslında kurulduğundan beri hiç olmamıştı ancak insanların en yüksek yüzdeyle demokratik buldukları ve ifade özgürlüğünü kullandıklarını düşündükleri platformdu. Özellikle Türkiye'de başkanlık sistemine geçişle birlikte geleneksel medya, sosyal medya yani eski yeni tüm medya varlığını sürdürmek için siyasi iktidarla barışmak ve hatta biat etmek zorunda bırakıldı. Elbette buna direnen muhalif medya organları da var ancak onlar da reklam payının düşmesi, inanılmaz para cezaları, yargı müdahalesiyle karşı karşıyalar ve artık mevcudiyetlerini sürdürmeleri çok zorlaştı. Bu gerçekler ışığında insanlar haber almak ve fikrini özgürce paylaşmak için yeni arayışlara yöneldi. İşte bilhassa son 15-20 günde yaşananlar neticesinde X platformunu kullananan çok sayıda kullanıcı Bluesky'a geçmeye başladı. Bu ilk göç dalgası değildi ve son da olmayacak. Geçen yıl Mart ayında Marmara Üniversitesi'nde bir ders için Bluesky platformunu incelemiş ve sunum hazırlamıştım. Yine Kasım ayında bir başka ders için Bluesky incelememi güncelleştirmiş ve yeniden sunmuştum. Burada tamamını paylaşmayacağım ancak genel hatlarıyla Bluesky'ı merak eden olursa affınıza sığınarak bir özet paylaşmak istedim. Sosyal internete hoş geldiniz. Evet, böyle karşılıyor sizi BlueSky. Sonrasında ise kendi ağzından şöyle devam ediyor: Bluesky olması gerektiği gibi bir sosyal medyadır. Milyonlarca kullanıcı arasından topluluğunuzu bulun, yaratıcılığınızı ortaya çıkarın ve yeniden eğlenin. Gerçekten de sosyal medya birkaç şirket tarafından kontrol edilemeyecek kadar önemlidir. Sosyal internet için açık bir temel inşa ediliyor ve aslında hepimiz onun geleceğini şekillendirebiliriz. Bluesky reklamı gibi olacak ancak uygulamanın kendi sloganı aslında benzer tüm platformlarla aynı: "Sizin zaman akışınız, sizin seçiminiz. Arkadaş grubunuza odaklanın, en son haberleri takip edin veya neleri sevdiğinizi öğrenen bir algoritma ile keşfedin". Bazıları eski, hepsi yeni Sosyal medya eskiden eğlenceliydi. Bugün kendinize özgü olacak ve arkadaşlarınızla birlikte yaratabileceğiniz içerikleri, tüm bunları yaparken de küresel ölçekte neler olup bittiğini takip edebileceğiniz özgür bir platform pek kalmadı gibi. Ne yaparsanız yapın bir süre sonra platfotm algoritması sizi ve içeriğinizi dizayn etmeye başlıyor. En özgün sandığınız içerik dahi aslında platformun sizin ve takipçileriniz için çizdiği harita içinde hapsoluyor. Siz bu algoritmayı kırmak, özgürce hareket edebilmeyi istedikçe de yazılım sizin görünürlüğünüzü azaltıyor ve bir süre sonra etkileşiminiz ciddi şekilde düşüyor. Verilerinizle beslediğiniz, büyüttüğünüz sosyal medya uygulaması artık size iki seçenek sunuyor: Ya sev ya terket. Platformların artmasıyla başlayan süreç aslında bu tip sosyal medya paylaşım platformlarının tartışılır sıkıntılarını ayyuka çıkardı. Önce Mastodon’a sonrasında ise Bluesky’a yani bsky.social’a digital bir göç dalgası başladı. Mastodon’da olduğu gibi Bluesky’da da hesap açıp hemen içini dışını kurcalamayı seçen rahatsızlardan birisi de benim.

Bakalım Bluesky platformunun SWOT analizi nasıl?

Güçlü Yönler (Strengths)

Kullanıcı Deneyimi: BlueSky, kullanıcıların deneyimlerini kişiselleştirmelerine olanak tanıyan algoritmalar sunar. Bu, kullanıcıların platformda daha fazla zaman geçirmelerini sağlar. Anti-Toksisite Özellikleri: Kullanıcıların istenmeyen etkileşimlerden kaçınmalarını sağlayan özellikler sunar. Bu, platformun daha güvenli ve dostane bir ortam olmasını sağlar. Hızlı Büyüme: Platform, kısa sürede milyonlarca kullanıcıya ulaşmıştır. Bu, BlueSky’ın pazarda hızla yer edinmesini sağlar. Yenilikçi Teknoloji: BlueSky, merkezi olmayan bir yapıya sahip olup, kullanıcıların verilerini daha güvenli bir şekilde saklamalarına olanak tanır. BlueSky, merkezi olmayan bir protokol (AT Protocol) üzerinde çalışarak kullanıcılara daha fazla özgürlük sunuyor. Bu yaklaşım, merkezi platformlardaki tekelleşmeye bir alternatif sunuyor ve kullanıcıların kendi veri kontrolünü sağlamasına olanak tanıyor. Desantralize yapı, veri güvenliği ve sansüre karşı direnç açısından önemli bir avantaj sağlıyor. Desantralize Altyapı: BlueSky, ActivityPub protokolüne benzer bir desantralize modelle çalışıyor. Bu, kullanıcıların içerik kontrolü üzerinde daha fazla söz sahibi olmasını sağlar. Kullanıcı Dostu Arayüz: Twitter’ın tanıdık tasarımına benzer, bu da geçiş sürecini kolaylaştırıyor. Güçlü Finansal ve Teknik Destek: Amerikalı yazılım mimarı ve iş insanı Jack Dorsey birçok kişi tarafından Twitter ve bir mobil ödeme şirketi olan Square'un kurucusu kimliği ile tanınır. Bluesky'ın da kurucusu olan Dorsey'in finansal ve vizyoner desteği, platformun güvenilirliğini artırıyordu. Ancak bugün Bluesky'ın CEO'su 1991 doğumlu "Lantian 'Jay' Graber'dır. 2019'da Twitter, Inc.'in o dönemdeki CEO'su Jack Dorsey tarafından kurulan bir mikroblogging sosyal platformu olan Bluesky'ın CEO'su olan Jay Graber Amerikalı bir yazılım mühendisidir. Erken Kullanıcı Avantajı: Beta sürecinde davetiyeli bir sistemle kalite odaklı bir kullanıcı topluluğu oluşturuyor.

Zayıf Yönler (Weaknesses)

Küçük Kullanıcı Tabanı: Henüz X kadar büyük bir kullanıcı tabanına sahip değil. Bu, platformun geniş kitlelere ulaşmasını zorlaştırabilir. (36,2 Milyon Kayıtlı Kullanıcı, Nisan 2025). Teknik Sorunlar: Hızlı büyüme nedeniyle zaman zaman teknik sorunlar yaşanabilir. Bu, kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebilir. Pazarlama ve Tanıtım Eksiklikleri: BlueSky, henüz geniş kitlelere ulaşmak için yeterli pazarlama ve tanıtım yapmamış olabilir. Henüz Erken Aşamada Olması: BlueSky hala beta aşamasında olduğu için, altyapı kararlılığı ve geniş ölçekli kullanıcı talebini karşılayabilme konularında eksiklikler yaşayabilir. Kısıtlı Kullanıcı Tabanı: Henüz çok fazla kişiye ulaşamamış olması, diğer platformlara kıyasla bilinirlik ve kullanıcı sayısı açısından dezavantaj yaratıyor. Reklam Gelir Modelleri Eksikliği: Desantralize yapı, geleneksel sosyal medya reklam modellerini benimsemeyi zorlaştırabilir. Bu da uzun vadede finansal sürdürülebilirlik sorunu yaratabilir. İlk İzlenimlerin Kritik Önemi: Yeni bir platform olarak kullanıcılar üzerinde güçlü bir ilk izlenim bırakması gerekiyor. Teknik aksaklıklar veya yetersiz özellikler, potansiyel kullanıcıların geri dönmemesine neden olabilir.

Fırsatlar (Opportunities)

Merkezi Olmayan Yapı: Merkezi olmayan sosyal medya trendi, BlueSky için büyük bir fırsat sunar. Kullanıcılar, verilerinin daha güvenli olduğunu bilerek platforma yönelebilirler. Yeni Kullanıcılar: X’ten ayrılan kullanıcılar için bir alternatif olarak büyüme potansiyeli. Bu, BlueSky’ın kullanıcı tabanını hızla genişletebilir. Yatırım ve Ortaklıklar: Teknoloji şirketleri ve yatırımcılarla yapılacak ortaklıklar, BlueSky’ın büyümesini hızlandırabilir. Uluslararası Genişleme: Farklı ülkelerdeki kullanıcıları hedefleyerek uluslararası alanda büyüme fırsatları. Twitter’dan Kaçış Dalgası: Elon Musk’ın Twitter’daki politikaları ve algoritma değişiklikleri nedeniyle kullanıcıların memnuniyetsizliği, BlueSky için büyük bir fırsat yaratıyor. Özellikle gazeteciler, akademisyenler ve içerik üreticileri gibi etkili gruplar BlueSky’a yönelmeye başlayabilir. Dijital Mahremiyet ve Güvenlik Talepleri: Kullanıcıların veri gizliliği konusundaki endişeleri, BlueSky’ın yapısını cazip hale getiriyor. Platform, veri sahipliğini ön planda tutarak rakiplerinden ayrışabilir. Alternatif Gelir Modelleri: Platform, içerik üreticileri için yeni gelir modelleri sunarak (abonelikler, NFT destekli içerik, bağışlar) farklı bir ekosistem yaratabilir. Bu, içerik üreticilerini platforma çekmek ve kullanıcı tabanını büyütmek için etkili bir yol olabilir. Teknolojik Yenilikler: Blockchain, yapay zekâ ve veri şifreleme gibi teknolojilerle entegre olabilecek potansiyeli var. Bu, platformu hem yenilikçi hem de güvenli bir sosyal medya alternatifi haline getirebilir. Niş Kitlelere Hitap Etme: Platform, genel kullanıcı yerine belirli gruplara (örneğin teknoloji meraklıları, dijital hak savunucuları) odaklanarak daha derin bir kullanıcı bağı oluşturabilir.

Tehditler (Threats)

Rekabet: Diğer sosyal medya platformlarıyla rekabet etmek zorunda kalabilir. Bu, kullanıcıları çekmek ve elde tutmak için sürekli yenilik yapmayı gerektirir. Politik ve Sosyal Dinamikler: Elon Musk’ın X üzerindeki etkisi ve politik bağlantıları, kullanıcıların BlueSky’a geçişini etkileyebilir. Regülasyonlar ve Yasal Zorluklar: Farklı ülkelerdeki yasal düzenlemeler, BlueSky’ın faaliyetlerini etkileyebilir. Kullanıcı Güveni: Yeni bir platform olarak, kullanıcıların güvenini kazanmak zaman alabilir. Bu süreçte yaşanacak olumsuz deneyimler, platformun büyümesini olumsuz etkileyebilir. Yoğun Rekabet Ortamı: Mastodon, Threads, Substack Notes gibi alternatif platformlar da Twitter’ın yarattığı boşluğu doldurmaya çalışıyor. BlueSky’ın diğer platformlarla kullanıcıları paylaşmak zorunda kalması, büyümesini yavaşlatabilir. Yasal ve Politik Engeller: Merkeziyetsiz yapıların regülasyonlara uyum sağlaması zor olabilir. Bazı ülkeler, merkezi olmayan platformları kısıtlayan yasalar çıkarabilir. Kullanıcı Güveni Sorunları: Sosyal medya kullanıcılarının genel güvensizliği, yeni bir platformun hızlı büyümesini zorlaştırabilir. Platformun güvenilirliğini kanıtlaması zaman alabilir. Teknik Sorunlar: Taşra yapıların doğası gereği ölçeklenebilirlik sorunları yaşanabilir. Ağdaki yavaşlama, çökmeler veya veri kaybı gibi durumlar kullanıcıları hayal kırıklığına uğratabilir. Pazar Doygunluğu: Sosyal medya piyasası doygunluk noktasına ulaştı. Yeni bir platformun pazarda sürdürülebilir bir yer edinmesi için farklı bir değer önerisi sunması gerekiyor.

Sonuç ve Öneriler:

BlueSky, merkeziyetsiz yapısı ve yenilikçi vizyonuyla sosyal medyada yeni bir soluk olma potansiyeline sahip. Ancak, bu potansiyelin hayata geçirilmesi için: Teknik altyapı sorunlarının çözülmesi, Etkili bir pazarlama stratejisinin geliştirilmesi, Platforma erken katılan kullanıcıların memnuniyetinin sağlanması öncelikli olmalıdır. BlueSky, X (Twitter)’den kaçan kitleleri çekerek büyümek istiyorsa uzun vadede sürdürülebilir bir ekosistem inşa etmek mecburiyetindedir. Kullanıcıların güvenini kazanacak açık ve adil bir politika benimsemesi elzemdir. Bugün Türkiye'de X platformunda kendini gözetleniyor, takip ediliyor gibi hisseden kullanıcılar Bluesky'ın Türkiye'de bir yasal temsilciliği olmadığı için yasal düzenlemelerle müdahale edilmesinin, bant daraltmalar, erişim yasakları ve tamamen engelleme riskleriyle her an karşılaşma olasılığının çok yüksek olduğunu biliyorlar. Üstelik platformun kurucusu Dorsey Bluesky'ı bırakırken "Twitter gibi kullanıcıları hayal kırıklığına uğratacak bir yola girdi. Bu yakın süreçte özgür bir platform hayallerini sonsuza kadar toprağın altına gömebilir" dedi. Yani Bluesky öyle haldır haldır koşup ifade özgürlüğünü güvenli bir şekilde kullanabileceğimiz bir sosyal mecra olmaktan oldukça uzak. Neden Blues gibi Bluesky dediğimi ise Blues'un tanımıyla açıklamak kafi gelir gibi. Blues terimi Batı Afrika kültüründe cenaze ve yas törenlerinde ''acının ifadesi'' olarak kullanılan "çivit rengi" üzerinden mistisizme dayanır. İşte Türkiye'de de sosyal medya kullanıcıların bir kısmı acıyla yüzleştikçe çivit rengi bir platforma doğru kelebekler gibi kanat çırpmayı seçtiler. Fakat kelebeklerin ömrü ne yazık ki kısa oluyor. Bluesky da otoriter rejimlerin karşısında çok kolay bir şekilde diz çökecektir.