İnsan belki yaşı ilerlediğinden, belki herkes gibi yaşadıkları onu da yorup tükettiğinden, belki içinde yaşadığı topluma hak ettiğinden fazla değer verdiğinden, her şeye rağmen iyi ve doğru adına bir şeyleri hatırlatmak, aktarmak istiyor. Belki geçen günlerdeki yazımı hatırlayanlar olacaktır. O yazıda tepeden tırnağa kamuoyu kelimesini hoyratça yanlış kullandığımızdan bahsetmiş, doğrusunu neden kullanmadığımızı ifade etmeye çalışmıştım. Çok uzun zamandır üzerinde düşündüğüm kelimelerden ve kavramlardan biri de "namus". Belki toplumda namussuzların sayısının hızla arttığını, belki giderek sayısı azalan namuslu insanların acı çektiğini gördüğümden... Belki de sadece bu kelimeyi yanlış kullanan ya da anlamını daraltıp boğan bir zihniyetten rahatsızlık duyduğumdan... bu kelimenin başına gelenleri herkesle paylaşmayı önemsiyorum. Bizim toplum giderek çürüyor. Bunu görmemek için insanın gözüne, kulağına, aklına tümden kilit vurmuş olması gerekir. Sağlıklı bir toplum olmama konusunda direnç gösteriyor toplum. Belki her zaman öyleydi. Fakat aklını kullanmama hususunda gün geçtikçe ortaya koyduğu hoyratlığı, sürü psikolojisi ve cehaleti yüceltme konusunda gösterdiği performansı inanılmaz. Birçok kesimin sergilediği kötülük peşinde koşturma, linç kültürü, kabalık, görgüsüzlük, nobranlık karşısında insan hayretler içinde kalıyor. Aslında anlaşılmaz bir şey değil. Bir toplumun okumuş yazmışları, gazetecileri, yöneticileri, akademisyenleri, hukukçuları, sanatçıları, mimarları, mühendisleri veya öğretmenleri neye önem verirse geri kalanlar da onları takip ederler. Bu konuda toplum ve ülke olarak biz istisna değiliz. Bu saydığımız insanlara dair hislerinizi ve o kimselerin toplumda uyandırdığı saygınlık ve güvene bir bakarsanız, ne demek istediğimi anlarsınız. Hâliyle adeta hayatı birbirine zehir etmeye yemin etmiş karşıt gruplar veya kesimlerin her yanımızı sardığını görürsünüz. Ve bunları o hâle getirme ve tutma konusunda ustalaşmış bir sürü demagogu. Sanki dersiniz toplum olarak kendimizi, hepimize ait alanları ve kaynakları talan etmeye, her işimizde çorak toprak gibi verimsiz olmaya, birbirimizi kırıp incitmeye adamışız. Makul, ahlaklı bir toplumdan ziyade adeta kanser hücresine dönüşmüş bir kitle. Değer üreten, hayatı kolaylaştıran, sağlıklı, verimli, huzurlu, güvenli, müreffeh bir toplumdan ziyade. Kelime ve kavramlarımız da içinde bulunduğumuz hâletiruhiyeyi yansıtıyor. Adeta içi boşaltılmış çuvallar gibi, kelime ve kavramlarımız da yerlerde sürünüyor. İşte bunlardan biri de namus kavramı. Namus bizim toplumumuzda daha ziyade iffetle, cinsellikle özdeşleştirilerek anlam daralmasına uğramış, tarifi hatırlanmaya muhtaç bir kelime. Kelime Arapça "namus" kelimesinden, o da eski Yunandaki "nomos" kelimesinden türeyerek geliyor. Hemen söyleyelim, "nomos" kanun, kural, düzen demek. Nomoi ise çoğuludur; yani kanunlar veya yasalar demek. Aynen Platon'un eserinin adında olduğu gibi. "Namuslu" sıfatı kanun, kural tanıyan kimseyi tarif eder. "Namussuz" ise kanun, kural tanımayan kimseyi. Bu kurallara hukuk kurallarının yanı sıra nezaket ve görgü kurallarını da katmak gerekir. Meşru ve hukuki olan anayasa ve kanunlara, hayatı daha kolay ve yaşanabilir kılmayı amaçlayan nezaket ve görgü kurallarına uygun hareket etmek 7'den 70'e her vatandaşın ahlaki sorumluluğudur. Toplum olarak, dürüst, ahlaklı bir düzen oluşturmak ve namuslu bir hayat sürmek istiyorsak; dürüstlükle beraber, ahlakı, namusu sil baştan konuşmak, gerçek anlamlarını birbirimize hatırlatmak zorundayız. Bu çerçevede, yediden yetmişe herkese, tepeden tırnağa tüm mesleklerde çalışanlara, kamu görevlilerine ve yöneticilere namus kelimesinin anlamını hatırlatmak mecburiyetindeyiz. Namus cinselliğe, hele ki riyakarca sadece kadınların iffetine indirgenecek bir şey değildir. Yüksek sesle söyleyelim; namus nomos'tan gelir. Kanun, kural demektir. NAMUSLU kanun kural tanıyan; NAMUSSUZ ise kural tanımayan demektir. Bir başkasının hakkına el uzatmak namussuzluktur. Kendi menfaati için bir başkasını aldatmak, dolandırmak namussuzluktur. Yaya geçidinde bir yayaya yol vermemek namussuzluktur. Sokaklara, yollara aksırıp tıksırmak, etrafa sigara izmariti atmak namussuzluktur. Çevreyi ve canlı yaşamını hiçe sayarak etrafı kirletmek, zehir yaymak namussuzluktur. Doğanın bütünlüğüne saldırmak, ağacı, suyu, toprağı, canlıları fütursuzca yok etmek namussuzluktur. Vergi vermemek için bin türlü düzenbazlık yapmak namussuzluktur. Yetim hakkı demek olan vergiyi şahsi işleri veya menfaati için kullanmak namussuzluktur. Bir başkasının hakkını ihlal etmek namussuzluktur. Ulaşımda, istasyonda, durakta sırayı gözetmeden yılkı gibi araçlara binmeye çalışmak namussuzluktur. Namus diyerek cinayet işlemek ve bunu namus cinayeti diye haber yapmak namussuzluktur. Eşini, çocuğunu bir birey, başlı başına bir değer ve varlık görmeyip onlara şiddet uygulamak namussuzluktur. İnsana ve hayvana kötü muamelede bulunmak namussuzluktur. Sokaktaki masum hayvanlara işkence etmek, aşına ekmeğine zehir katmak namussuzluktur. İhaleye fesat karıştırmak namussuzluktur. İnsanlar arasında liyakate ve ehliyete özen göstermemek namussuzluktur. Adam kayırmak, hemşeri kayırmak, eş-dost akraba kayırmak namussuzluktur. Kamu görevini kötüye kullanıp menfaat temin etmek namussuzluktur. Her türlü devlet işinde partizanlık yapmak namussuzluktur. Toplumu tam ve doğru bilgilendirmemek namussuzluktur. Toplumu ayırmak, birbirine kışkırtmak namussuzluktur. Bir hastayı menfaat için eksik veya yanlış tedavi etmek namussuzluktur. Fırsatçılık, vurgunculuk yoluyla aşırı kâr etmeye kalkmak namussuzluktur. Bir ürünün içine sahte maddeler katmak namussuzluktur. Trafik kurallarına uymamak namussuzluktur. Alış verişte hile yapmak namussuzluktur. Rüşvet almak-vermek namussuzluktur. Kanunları uygulamamak, kurallara uymamak, bunları kendi menfaati için çarpıtmak, eğip bükmek namussuzluktur. Varın gerisini siz sayın. Doğru, dürüst, ahlaklı davranmak, görgü ve hukuk kurallarına uygun hareket etmek hepimiz için namus borcudur. Çünkü NAMUS veya NOMOS Arapça ve eski Yunanca hukuk, kanun, töre, onur demektir, kimse bilmiyorum demesin. Bir arada, huzur, güven, refah içinde güzel, doğru ve kolay yaşanabilir onurlu, namuslu hayatlara erişmek istiyorsak; namusun artık bizim için gerçekten bir namus meselesi olduğunu kavramak zorundayız. Kendimiz, ülkemiz, geçmişimiz, geleceğimiz ve çocuklarımız için...